W gestii każdego producenta systemu bezzałogowego statku powietrznego leży, by dostosować go do prawa unijnego i (ewentualnie) przeprowadzić jego certyfikację do uzyskania etykiety klasy C0-C6. Od nowego roku do obiegu na rynku europejskim mogą być wprowadzane jedynie drony z taką etykietą klasy. Część „starych dronów”, czyli takich, które weszły do obiegu przed końcem 2023 r., producenci również mogą poddać certyfikacji. Jeśli do tego wszystkiego dodamy jeszcze fakt, że z początkiem 2024 roku zmieniają się zasady wykorzystywania tych dronów w kategorii otwartej – dostajemy mieszankę sporego chaosu informacyjnego. Powstaje zatem podstawowe pytanie: gdzie sprawdzić czy mój dron już ma lub dostanie certyfikat C0-C6?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, ale spróbuję temat wyjaśnić możliwe prosto i wskazać pewne tropy.

Informacje wprost od producentów dronów

Ponieważ za nadanie certyfikatu C0-C6 odpowiada sam producent, najbardziej oczywiste wydaje się sprawdzanie takich informacji na stronach internetowych poszczególnych producentów.

DJI

Według najnowszego raportu Drone Industry Insights pt. „The Chinese Drone Market Report 2019-2024” – chiński producent DJI ma około 70% udziałów w światowym rynku dronów cywilnych. Praktycznie 3 na 4 latające dziś drony komercyjne to modele DJI.

Jeśli chodzi o informacje odnośnie certyfikacji (zarówno do C0-C6 jak i spełnienie innych norm zgodności z przepisami UE) DJI podaje je na swojej stronie: https://www.dji.com/pl/euro-compliance.

Wszystkie uzyskane certyfikaty i normy europejskie są w osobnych plikach PDF dla poszczególnych modeli BSP, jeśli dany model ma już certyfikat C0-C6 to jest to zawarte w jego deklaracji zgodności na samej górze dokumentu, przy czym jeszcze nie wszystkie deklaracje się tu znajdują (brak np. dla DJI M30T, M350 RTK, Air 2/2S i innych).

Należy zatem cierpliwie czekać na aktualizację tej strony przez producenta i sprawdzanie co jakiś czas deklaracji dla innych nieobecnych teraz modeli, bo z innych źródeł wiadomo, że dostaną również swoje klasy C0-C6.

Quantum-Systems

Niemiecka firma Quantum-Systems otrzymała certyfikat C3 dla swojego flagowego produktu – Trinity F90+ – już w październiku ubiegłego (2022) roku, o czym również pisała na swojej stronie.

AgEagle

Na stronie ageagle.com firmy AgEagle jest informacja o dopuszczeniu serii dronów eBee do certyfikatu C6 – tym samym uprawniających ich do wykorzystania w operacjach w ramach scenariusza STS-02:

Delair

Podobnie firma Delair pochwaliła się certyfikatem C6 dla swojego produktu – drona UX11, o czym zresztą pisałem w lutym tego roku.

Wingtra

Szwajcarski producent dobrze znanych dronów geodezyjnych Wingtra pochwalił się certyfikatem C3 dla swoich dronów WintraOne GEN II w październiku tego roku.

Na ten moment na tym kończy się ta krótka lista producentów, którzy udostępnili informacje o certyfikatach C0-C6 dla swoich dronów bezpośrednio na swoich stronach internetowych. Niestety inni producenci dronów komercyjnych jak Yuneec czy Autel nie spieszą się z takimi informacjami więc trzeba na nie niestety jeszcze poczekać.

Informacje o certyfikatach C0-C6 na stronie EASA

Na podstronie europejskiej agencji EASA jest grafika (tabela) z zestawieniem systemów BSP, co do których aktualnie wiadomo, że mają klasy C0-C6:

Lista EASA opiera się na dobrowolnych informacjach dostarczonych przez producenta. Ponadto na rynku mogą być dostępne dodatkowe drony oznaczone znakiem klasy C, które nie są tutaj wymienione. W przypadku niektórych dronów są one uwzględnione na liście wraz z zestawem zapewniające dodatkowe funkcje (np. przekształcenie C3 w C5, dodanie łagodzenia M2, takiego jak spadochron, dodanie wzmocnionego zabezpieczenia).

Warto zatem zaglądać co jakiś czas na stronę EASA i sprawdzać czy nie pojawiły się na niej nowsze informacje.

Nowy dron z C0-C6 a stary dron + nadana klasa

Kupując nowego drona z klasą C0-C6 w zasadzie wszelkie formalności związane z tym faktem mamy „z głowy”, bo musi dopełnić ich sam producent. Sam dron powinien być oznaczony etykietą klasy na jego obudowe, w pudełku powinien mieć dokument potwierdzający klasę CE, a wgrany fabrycznie software będzie spełniał już wymogi tej klasy.

Nieco inaczej to wygląda w przypadku starszych dronów, którym producent nadaje „wstecznie” klasę C0-C6. Wtedy tych wszystkich wymogów trzeba po części dopełnić jako użytkownik drona. Mowa tu o aktualizacji software, nadaniu etykiety klasy oraz umieszczeniu jej na dronie a także pozyskaniu dokumentu zgodności (najczęściej w wersji elektronicznej od producenta). Ten temat wyczerpująco został opisany w artykule firmy NaviGate pt. „Krok po kroku: Proces uzyskiwania etykiety C2 dla dronów DJI Enterprise – instrukcja” – zachęcam do zapoznania się.

Co z „legacy drones”, które nie dostaną klasy C0-C6?

Warto pamiętać, że tylko do końca tego roku sprzedawcy mają prawo sprzedawać drony bez klasy C0-C6 na terenie Unii Europejskiej. Od 1.01.2024 r. nie można już wprowadzać na rynek żadnych „starych dronów” (nazywanych przez EASA „legacy drones”) więc pozostanie jedynie rynek wtórny tych bezzałogowców, a w sklepach będzie można nabywać tylko produkty z nadaną etykietą klasy C0-C6 wg nowej certyfikacji.

Ponieważ przez ostatnią dekadę drony niecertyfikowane nasyciły rynek polski w setkach tysięcy egzemplarzy – nie spodziewałbym się nagłego ich zniknięcia z przestrzeni powietrznej. Jeszcze przez 2 lata będą one mogły latać w kategorii szczególnej na podstawie NSTS, a równolegle i później (również po 2 latach) dalej będą mogły być używane w kategorii otwartej (w podkategorii A3 jeśli ich MTOM, czyli maksymalna masa startowa przekracza 250 g lub w A1 jeśli MTOM < 250 g).

Wszystkie szczegóły dotyczące wprowadzania nowych dronów z etykietą C0-C6 na rynek europejski po 31.12.2023 r. znajdują się w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2019/945. Warto również zapoznać się z informacjami na stronie EASA poświęconej kategorii OPEN (otwartej) + certyfikacji dronów do tej kategorii.

---