We wtorek tydzień temu (tj. 5 listopada 2024 r.) Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ma w końcu (po ponad 5 latach od pierwszego projektu nowelizacji) dostosować polskie prawo do unijnych przepisów, które dotyczą systemów BSP. Dla większości operatorów w Polsce zmiany te nie będą korzystne. Uporządkowane zostaną kwestie czysto formalne wykorzystywania dronów przez cywilów oraz przez wiele różnych innych służb, w tym m.in. zasady powstrzymania dronów, które stanowią zagrożenie, ale przy okazji zostaną wprowadzone kary pieniężne i opłaty za czynności wykonywane przez ULC i PAŻP względem operatorów SBSP. Po szczegóły zapraszam do zapoznania się z poniższym materiałem.

Nowelizacja ustawy – Art. 1 do Art. 32

Ustawa o zmianie ustawy Prawo Lotnicze (Projekt z dnia 16.10.2024 r.) ma następującą formę – całość została podzielona na 32 artykuły, przy czym Art. 1 zawiera zestawienie zmian wprowadzanych w poszczególnych artykułach obecnie obowiązującej ustawy (zmiany treści lub uzupełnienie jej o nowe zapisy), natomiast pozostałe artykuły od Art. 2 do Art. 32 poświęcone są różnym innym kwestiom – w dużej mierze osobnym ustawowym dedykowanym innym organizacjom i służbom. Na początek przedstawię ogólne skrótowe zestawienie wszystkich 32 artykułów wraz z tematami, których dotyczą, a następnie omówię kluczowe zmiany, które wnosi nowelizacja ustawy. Te istotniejsze zmiany omówione niżej zostały pogrubione na liście wszystkich zmian przedstawiownych skrótowo:

• Art. 1 w całości został poświęcony zmianom w obowiązującej wersji ustawy Prawo Lotnicze, artykuł ten wprowadza następujące zmiany (w poszczególnych punktach od 1) do 29)) do artykułów w obowiązującej ustawie PL:
  • 1) w art. 1 – zmiana ust. 4 oraz 6 – obydwa dotyczące działalności lotnictwa państwowego;
  • 2) w art. 2 – dodaje definicje BSP, SBSP, statku powietrznego lotnictwa służb porządku publicznego (Policji, SG, PSP i SOP), statku powietrznego służb specjalnych (ABW i AW), EASA, operatora SBSP, pilota BSP, roju dronów;
  • 3) w art. 21 – określa uprawnienia ULC oraz PAŻP (prowadzenie rejestru, przetwarzanie danych osobowych, koordynacja i współdziałanie obu instytucji);
  • 4) w art. 21b – dotyczy przetwarzania danych osobowych;
  • 5) w art. 26a – określenie sprawowania nadzoru ULC nad operatorami SBSP (w tym wyznaczonymi podmiotami, uznanymi podmiotami) oraz wprowadzenie opłat pobieranych od tych operatorów SBSP za czynności urzędowe;
  • 6) w art. 26g – dotyczy art. 26a – dodano jeden punkt (zmiana porządkowa);
  • 7) w art. 27 – dotyczy członków personelu odpowiedzialnych za szkolenie, zabezpieczenia lub przyjęcia do depozytu SBSP, wstrzymania lub ograniczenia działalności lotniczej, dalej omówione są czynności kontrolne wobec podmiotów przeprowadzane przez ULC i warunki ich przeprowadzania, w tym warunki dla przeprowadzenia kontroli niezapowiedzianych statków powietrznych i ich załóg;
  • 8) w art. 31 – wprowadzenie do wyliczenia do ust. 1;
  • 9) w art. 35 – wpis do rejestru SBSP użytkowanych w kategorii certyfikowanej;
  • 10) w art. 40 – wpis statku powietrznego do rejestru;
  • 11) w art. 44 – aktualizacja całego Art. 44 dotyczącego prowadzenia rejestru statków powietrznych lotnictwa służb porządku publicznego – zasady prowadzenia rejestru są określone w drodze stosownych rozporządzeń;
  • 12) dodatkowy art. 44a – rejestr statków powietrznych służb specjalnych;
  • 13) w art. 93a – dodatkowy zapis dot. wykonywania operacji przy użyciu SBSP (zmiana porządkująca);
  • 14) w art. 94 – ust. 2 otrzymuje nowe brzmienie z uwzględnieniem pilotów BSP jako członków personelu lotniczego (pkt. 2);
  • 15) w art. 95 – kilka zmian w ust. 2, 3, 4b;
  • 16) w art. 102 – zaktualizowany zapis o prowadzeni rejestru personelu lotniczego przez Prezesa ULC (z wyłączeniem „operatorów UAVO”);
  • 17) w art. 105 – zmiana w ust. 1a dotycząca wprowadzenia do wyliczenia – którzy członkowie personelu lotniczego nie podlegają badaniom lotniczym;
  • 18) w art. 119 – dodatkowy ust. 1a dotyczący ograniczania dostępności przestrzeni powietrznej dla SBSP poprzez wyznaczenie strefy geograficznej;
  • 19) w art. 119a – wykreślono w ust. 1 pkt 1 wyraz „art. 149”;
  • 20) uchylono art. 126 i 126a;
  • 21) uchylono art. 149;
  • 22) dodano Dział VIa „Bezzałogowe statki powietrzne” po Dziale VI – to najistotniejsza zmiana z punktu widzenia większości użytkowników cywilnych dronów, zostanie omówiona niżej w szczegółach;
  • 23) w art. 160 – dodano stwierdzenie dotyczące operacji w kategorii certyfikowanej;
  • 24) w art 209 – dodano ust. 1a dotyczący obowiązku zawierania umowy ubezpieczenia OC na drony o masie od 250g do 20 kg, a także ust. 8 o rozporządzeniu, które w szczegółach ma regulować kwestie OC w tym minimalną sumę gwarancyjną;
  • 25) w art 209o dodano ust. 3, w którym za brak zawarcia umowy ubezpieczenia grozi kara pieniężna 4 000 zł;
  • 26) dodano art. 209un, na który składa się 19 punktów będących spisem kar pieniężnych za poszczególne przewinienia opertora/pilota wobec prawa lotniczego;
  • 27) w art. 209w dodano ust. 1 mówiący o tym, że wszystkie kary z pkt. 26 są nadawane w drodze decyzji administracyjnej;
  • 28) w załączniku nr 6 dodano wyjaśnienia terminów „certyfikatu LUC” oraz „rozporządzenia 2019/947/UE”, a także dodano do tabeli nr 1 listę opłat za czynności administracyjne wobec operatorów/pilotów (pozycje od 11. do 21. w Części I, w Części II wykreślono stare pojęcie operatora BSP, a w Części III dodano kolejne oplaty lotnicze za przyjęcia oświadczeń, rozpatrzenia wniosków itp.), zmodyfikowano również Tabelę nr 2 i nr 3 również o pozycje związane z opłatami za sprawowanie nadzoru przez ULC nad operatorami SBSP;
  • 29) dodano nowy załącznik nr 7 zawierający opłaty za strefy geograficzne;
• Art. 2 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji;
• Art. 3 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej;
• Art. 4 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 28 września 199 r. o lasach;
• Art. 5 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 21 czerwca 1996 r. o szczególnych formach sprawowania nadzoru przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych;
• Art. 6 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia;
• Art. 7 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych;
• Art. 8 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu;
• Art. 9 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego
• Art. 10 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym
• Art. 11 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 8 grudnia 2006 r. o Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej
• Art. 12 – wprowdza zmiany w ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej
• Art. 13 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej
• Art. 14 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku
• Art. 15 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej
• Art. 16 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 8 grudnia 2017 r. o Służbie Ochrony Państwa
• Art. 17 – wprowadza zmiany w ustawie z 26 stycznia 2018 r. o Straży Marszałkowskiej
• Art. 18 – w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – uchylono art. 15zzzzl;
• Art. 19 – dotyczy porozumienia między PAŻP i ULC;
• Art. 20 – dotyczy spraw wszczętych i niezakończonych;
• Art. 21 – dotyczy pozwoleń wydanych przed zmianą ustawy;
• Art. 22 – dotyczy postępowań w sprawie o wydania pozwolenia przed zmianą ustawy;
• Art. 23 – dotyczy skreślenia dronów z rejestru cywilnych statków powietrznych;
• Art. 24 – dotyczy uprawnień wynikające z decyzji administracyjnych w wyniku konwersji;
• Art. 25 – dotyczy skreślenia podmiotów z rejestru podmiotów szkolących;
• Art. 26 – dotyczy skreślenia dronów z ewidencji bezzałogowych statków powietrznych;
• Art. 27 – dotyczy wyznaczenia stref geograficzne przez PAŻP;
• Art. 28 – dotyczy zapewnienia przez PAŻP systemu teleinformatycznego, który ma mieć rejestr operatorów systemów bezzałogowych statków powietrznych;
• Art. 29 – dotyczy udzielenia przez Prezesa ULC dotacji celowej z budżetu państwa dla PAŻP;
• Art. 30 – dotyczy waloryzacji wysokości stawek opłat lotniczych (począwszy od 2025 r.);
• Art. 31 – określenie zachowania mocy dotychczasowych przepisów wykonawczych;
• Art. 32 – dotyczy daty wejścia w życie ustawy (po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia z dwoma wyjątkami);

Podsumowując:

• nowelizacja ustawy Prawo Lotnicze zawiera Art. 1 do Art. 32;
• Art. 1 został dodatkowo podzielony na 29 osobnych punktów, które zmieniają poszczególne artykułu w obowiązującej aktualnie ustawie Prawo Lotnicze;
• jednym z najistotniejszych punktów z Art. 1 jest punkt 22) który mówi o o dodaniu całego Działu VIa „Bezzałogowe statki powietrzne” do ustawy, poświęconego w całości BSP;
• ponad to istotne są punkty od 25 do 29 w Art. 1, które zawierają zapisy dotyczące ubezpieczeń, nowych kar pieniężnych oraz opłat za czynności urzędowe.

Przyjrzyjmy się zatem najistotniejszym kwestion z ostatniego znanego projektu ustawy zmieniającej ustawę Prawo Lotnicze.

1. Dział VIa w całości poświecony BSP w ustawie

To najistotniejsza zapowiadana od lat zmiana – cały Dział VIa został poświęcony bezzałogowym statkom powietrznym.

Struktura Działu VIa jest następująca:

• Rozdział 1 – Art. 156a – 156g – Wykonywanie operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego
• Rozdział 2 – Art. 156h – 156k – Strefy geograficzne dla systemów bezzałogowych statków powietrznych
• Rozdział 3 – Art. 156l – 156m – Rejestr operatorów systemów bezzałogowych statków powietrznych
• Rozdział 4 – Art. 156n – 156o – Wyznaczone podmioty, uznane podmioty oraz operatorzy szkolący
• Rozdział 5 – Art. 156p – 156zc – Dokumenty potwierdzające kwalifikacje, szkolenia i egzaminy oraz wymagania w zakresie wieku pilota BSP
• Rozdział 6 – Art. 156zd – 156ze – Zapobieganie bezprawnemu wykonywaniu operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego

Rozdział 1 (zasady lotów) – najważniejsze zapisy

Zamiar wykonywania operacji SBSP podlega obowiązkowemu zgłoszeniu, którego powinien dokonać operator SBSP lub pilot BSP. Wyjątkiem będą tutaj operacje dronowe wykonywane przez Siły Zbrojne RP, obce siły zbrojne lub na potrzeby jednych lub drugich. Z takiego obowiązku zostaną zwolnione również inne podmioty w związku z zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego i porządnu publicznego, bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej lub samego państwa polskiego – wtedy PAŻP wskazuje inny sposób zgłoszeń takich lotów. W wydzielonych elementach struktury przestrzeni powietrznej z obowiązków zgłoszenia będą zwolnione również takie służby jak: ABW, AW, SKW, Służba Wywiadu Wojskowego, Żandarmeria Wojskowa, CBA, Policja, SG, PSP, SOP, Krajowa Administracja Skarbowa, Służba Więzienna, Straż Leśna albo Inspekcja Ochrony Środowiska w celu realizacji zadań ustawowych.

Ponadto rozdział ten określa zasady wykonywania lotów dronów sił zbrojnych (w tym obcych), a także lotów cywilnych BSP ze wskazaniem na znane nam już rozporządzenia unijne, przy czym krajowe scenariusze standardowe (NSTS) powinny zostać określone w drodze rozporządzenia na co może nie starczyć już czasu (zanim wyjdzie rozporządzenie NSTS przestaną być stosowane).

Dodatkowo w drodze rozporządzenia zostaną określone warunki operacyjne do lotów w kategorii otwartej i szczególnej, w tym osobne warunki operacyjne dla lotów wielu różnych służb dwu- lub trzyliterowych jak wyżej, ale również dla Lasów Państwowych, zarządzających infrastukturą krytyczną, podmiotów uprawnionych do ratownictwa wodnego i górskiego, zapewniających bezpieczeństwo publiczne i porządek publiczny oraz dla działań poszukiwawczo-ratowniczych.

Rozdział 2 (strefy geograficzne) – najważniejsze zapisy

Rozdział wskazuje, kto może ubiegać się o wyznaczenie stref, za co będą opłaty realizowane na rzecz PAŻP (za ocenę wstępną wniosku o wyznaczenie strefy, za przedłużenie, za pierwsze i ponowne wyznaczenie) oraz kto będzie musiał za to zapłacić. Nie wszyscy będą musieli płacić – PAŻP zakłada listę wyjątków (znów – najczęściej są to dwu- lub trzyliterowe służby oraz oczywiście wojsko. Rozdział ten przewiduje również osobne rozporządzenie określające rodzaje stref geograficznych i warunkami ich wykorzystywania.

Niżej omówiłem również osobno nowy Załącznik nr 7 do ustawy, który zawiera tabelę opłat za strefy geograficzne.

Rozdział 3 (rejestr operatorów) – najważniejsze zapisy

Prowadzenie rejestru operatorów spoczywa na Prezesie Urzędu (ULC). W rozdziale zostały określone szczegółowe zasady rejestracji oraz wykreślania z rejestru operatorów SBSP, a także komu Prezes Urzędu może udostępnić dane operatorów przechowywane w rejestrze (lista uprawnionych jest dość długa – na wniosek może takie dane przekazać: Siłom Zbrojnym Rzeczypospolitej Polskiej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu, Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służbie Ochrony Państwa, Krajowej Administracji Skarbowej, Służbie Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Straży Leśnej, Straży Parku, strażom gminnym (miejskim), Żandarmerii Wojskowej, Biuru Nadzoru Wewnętrznego oraz Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej).

Rozdział 4 (wyznaczone podmioty, uznane podmioty i operatorzy szkolący) – najważniejsze zapisy

Wyznaczony podmiotem jest podmiot przeprowadzający egzamin z teorii oraz szkolenie przypominające do uprawnień A2 oraz w kategorii szczególnej do NSTS/STS. Uznany podmiot jest podmiotem, który przeprowadza szkolenie i ocenę umiejętności praktycznych dla pilotów w kategorii szczególnej, który złożył Dodatek 6 do załącznika do 2019/947. Z kolei „operatorem szkolącym” jest podmiot, który posiada uprawnienia do prowadzenia szkolenia praktycznego i oceny umiejętności praktycznych przyznane przez Prezesa ULC, złożył Dodatek 4 do załącznika do rozporządzenia 2019/947 lub oświadczenie o zamiarze szkolenia do NSTS lub wniosek o zamiarze szkolenia do zezwolenia na operacje.

Rozdział 5 (dokumenty potwierdzające kwalifikacje, szkolenia i egzaminy oraz minimalny wiek pilota) – najważniejsze zapisy

W rozdziale tym są znane zapisy dotyczące uprawnień unijnych dla pilotów BSP, przy czym ponownie w drodze rozporządzenia powinny zostać określone wzory certyfikatów wydawane pilotom natomiast sposoby prowadzenia egzaminów, zakresy egzaminów i programy szkoleń powinny być określone w wytycznych Prezesa ULC.

W tym rozdziale ważny jest też fakt obniżenia minimalnego wieku pilota BSP do 14 lat.

W rozdziale tym określono również sytuacje, w których Prezes Urzędu może cofnąć pilotowi uprawnienia – szczegóły zawarto w Art. 156zc:

 1. Prezes Urzędu cofa dokument, o którym mowa w art. 156p ust. 1, w przypadku stwierdzenia, że pilot bezzałogowego statku powietrznego:

• 1) przestał spełniać wymagania konieczne do otrzymania dokumentu zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia nr 2019/947/UE lub
• 2) uzyskał dokument w oparciu o sfałszowane dokumenty, sfałszował zapisy w dokumencie lub poświadczył nieprawdę, lub
• 3) wykonując czynności lotnicze:
  • a) zagraża życiu lub zdrowiu osób trzecich lub
  • b) stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, lub
  • c) zakłóca spokój lub porządek publiczny, lub
  • d) stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu lotniczego, statku powietrznego lub życia lub zdrowia załogi lub pasażerów znajdujących się na jego pokładzie, lub
  • e) utrudnia ruch lotniczy lub powoduje jego wstrzymanie lub ograniczenie, lub
  • f) wykonuje czynności lotnicze niezgodnie z warunkami określonymi w przepisach będących podstawą wydania danego dokumentu, lub
• 4) wykonywał czynności lotnicze pod wpływem alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu.

Art. 156zc

Rozdział 6 (zapobieganie bezprawnym operacjom SBSP) – najważniejsze zapisy

Cały rozdział został poświęcony zasadom kontroli pilotów BSP przez różne służby a także sytuacjom, w któych mogą zostać użyte stosowne środki mające na celu zniszczenie drona.

Generalnie pilot BSP może zostać poddany „sprawdzeniu, czy operacja jest zgodna z prawem” przez:

• 1) funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Służby Celno-Skarbowej, Służby Więziennej, Straży Marszałkowskiej, inspektorów Biura Nadzoru Wewnętrznego, żołnierzy zawodowych wyznaczonych na stanowiska służbowe w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo w Służbie Wywiadu Wojskowego, żołnierzy Żandarmerii Wojskowej oraz Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, strażników straży gminnych (miejskich) oraz osoby upoważnione przez Prezesa Urzędu,
• 2) strażników leśnych – na terenach lasów,
• 3) funkcjonariuszy Straży Parku – na terenach parków narodowych,
• 4) funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej – w przypadku gdy wykonywana operacja może stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej prowadzących działania ratowniczo-gaśnicze lub wykonujących inne obowiązki służbowe – w związku z realizacją zadań ustawowych.

Art. 156zd

Określono też przypadki, w których BSP „może zostać zniszczony albo unieruchomiony albo nad jego lotem może zostać przejęta kontrola” – może do tego dojść, gdy:

• 1)     przebieg operacji lub działanie bezzałogowego statku powietrznego:
  • a)     zagraża lub może zagrozić życiu lub zdrowiu ludzi lub zwierząt,
  • b)     stwarza lub może stworzyć zagrożenie dla chronionych obiektów, urządzeń lub obszarów,
  • c)     zakłóca lub może zakłócić przebieg imprezy masowej albo zagraża bezpieczeństwu jej uczestników,
  • d)     stwarza lub może stworzyć uzasadnione podejrzenie, że może zostać użyty jako środek ataku terrorystycznego,
  • e)     stwarza lub może stworzyć zagrożenie bezpieczeństwa ruchu lotniczego, statku powietrznego lub życia lub zdrowia załogi lub pasażerów znajdujących się na jego pokładzie,
  • f)     utrudnia lub może utrudnić ruch lotniczy lub powoduje lub może spowodować jego wstrzymanie lub ograniczenie;
• 2)     bezzałogowy statek powietrzny wbrew zakazowi wykonuje operację w strefie geograficznej ustanowionej nad:
  • a)     chronionymi obiektami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz jednostek organizacyjnych podległych lub podporządkowanych Ministrowi Obrony Narodowej lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej,
  • b)     obiektami, urządzeniami lub obszarami istotnymi dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, bezpieczeństwa publicznego lub nienaruszalności granicy państwowej.

Art. 156ze

Podmioty, które mogą dokonać unieruchomienia, zniszczenia albo przejęcia kontroli nad BSP zostały wiloczne w tym samym ARt. 156ze w ust. 2. Co jest jednak ważniejsze za wszelkie szkody wynikające ze zniszczenia, unieruchomienia lub przejęcia kontroli odpowiada sam pilot BSP lub operator SBSP.

Na końcu tego materiału omówiłem jeszcze krótko zmiany w ustawie o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, która to ustawa definiuje środki i urządzenia, które mogą zostać użyte do zniszczenia/unieruchomienia drona.

2. Obowiązkowe ubezpieczenie OC

Prawo europejskie wymaga od użytkowników dronów zawarcia umowy ubezpieczenia ochrony cywilnej, ale dopiero od wagi drona przekraczającej 20 kg.

Nowelizacja ustawy wprowadza jednak obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia już od wagi drona przekraczającej 250 g przy czym w drodze rozporządzenia zostanie określony szczegółowy zakres ubezpieczenia obowiązkowego, termin powstania obowiązku ubezieczenia oraz minimalna suma gwarancyjną.

W przypadku braku takiej umowy ubezpieczenia operator zostanie ukarany karą pieniężną w wysokości 4000 zł.

Szczegóły są zawarte w Art. 209 w nowym ust. 1a, ust. 8 oraz w Art. 209o ust. 3.

3. Kary pieniężne dla operatorów i pilotów BSP

Nowy Art. 209un w nowej ustawie nakłada na operatorów oraz pilotów BSP aż 19 różnych kar pieniężnych nadawanych w drodze decyzji administracyjnej (Art. 209w ust. 1) – wysokością zależnych od popełnionych wykroczeń:

Art. 209un.

1. Kto wykonuje operacje przy użyciu systemu bezzałogowego statku powietrznego niezgodnie z warunkami wykonywania operacji w danej strefie geograficznej, podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł za każde naruszenie.
2. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który nie zarejestrował się w rejestrze operatorów, w przypadkach określonych w art. 14 ust. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł.
3. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który nie poinformuje w terminie o zmianie danych zawartych w rejestrze operatorów dotyczących tego operatora, podlega karze pieniężnej w wysokości 500 zł.
4. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego operację w kategorii „otwartej”, o której mowa w art. 4 rozporządzenia nr 2019/947/UE, z naruszeniem warunków wykonywania takiej operacji określonych w art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 4 000 zł za każde naruszenie.
5. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację w kategorii „szczególnej”, o której mowa w art. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, bezzałogowym statkiem powietrznym niezgodnym z art. 40 ust. 5 rozporządzenia nr 2019/945/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł.
6. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację w kategorii „szczególnej”, o której mowa w art. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego niespełniającego warunków określonych w art. 40 ust. 3 rozporządzenia nr 2019/945/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł.
7. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację w kategorii „szczególnej”, o której mowa w art. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego, nie posiadając ważnego na dzień wykonywania operacji zezwolenia na operację, o którym mowa w art. 12 ust. 2 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł.
8. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację w kategorii „szczególnej”, o której mowa w art. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego z naruszeniem warunków scenariusza standardowego, o którym mowa w art. 5 ust. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 4 000 zł za każde naruszenie.
9. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego operację w kategorii „szczególnej”, o której mowa w art. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, naruszając warunki certyfikatu LUC, podlega karze pieniężnej w wysokości 12 000 zł.
10. Pilot bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego z naruszeniem warunków wykonywania operacji określonych w scenariuszu standardowym, o którym mowa w art. 5 ust. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 3 000 zł.
11. Pilot bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego z naruszeniem warunków wykonywania operacji określonych w krajowym scenariuszu standardowym, podlega karze pieniężnej w wysokości 4 000 zł.
12. Pilot bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego z naruszeniem wymogów, o których mowa w art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 500 zł.
13. Pilot bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego niezgodnie z zezwoleniem na operację, o którym mowa w art. 16 ust. 1 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 250 zł.
14. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego operację w kategorii „certyfikowanej”, o której mowa w art. 6 rozporządzenia nr 2019/947/UE, z naruszeniem art. 7 ust. 3 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 15 000 zł.
15. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego operację w kategorii „szczególnej”, o której mowa w art. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, z naruszeniem art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł.
16. Pilot bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego z przekroczeniem zaleceń i ograniczeń określonych przez producenta, podlega karze pieniężnej w wysokości 1000 zł.
17. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego z naruszeniem art. 14 ust. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł.
18. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego z naruszeniem art. 14 ust. 7 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 15 000 zł.
19. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operację z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego z naruszeniem art. 14 ust. 8 rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości 300 zł.

4. Opłaty nałożone na operatorów i pilotów

Punkt 28) z Art. 1 nowelizacji ustawy wprowadza w Załączniku nr 6 do ustawy, w Tabeli nr 1 (Część I, podczęść 1.2) nowe ustępy od 11-21 z opłatami za czynności urzędowe świadczone względem operatorów i pilotów.

Użytkownicy dronów będą zatem odprowadzać różne opłaty lotnicze za określone czynności. Jedną i najbardziej podstawową z nich ma być opłata za składanie oświadczenia operatora SBSP do operacji wg scenariuszy standardowych – 50 zł za każdy scenariusz (za wydanie potwierdzenia odbioru i kompletności przez ULC). Oświadczenie takie jest ważne maksymalnie 2 lata od jego złożenia więc będzie to opłata cykliczna uiszczana przez operatorów. Na podobne (a może nawet większe?) zyski liczy ULC w związku z opłatami za rozpatrywanie wniosków o zezwolenia na operacje poza scenariuszami standardowymi – 500 zł za pojedynczy BSP lub 1000 zł za rój dronów. Z oczywistych względów są to opłaty wyższe niż przyjęcie oświadczenia do NSTS/STS, ponieważ obciążenie urzędu (rozumiane jako nakład pracy) jest wtedy znacznie większe niż przy przyjmowaniu oświadczenia.

Opłaty będą obowiązywały również posiadaczy certyfikatów LUC (tych akurat w Polsce na ten moment jeszzce nie ma). Taki sam “los” spotka podmioty prowadzące szkolenia praktyczne oraz przeprowadzające egzaminy z wiedzy teoretycznej dla kandydatów na pilotów BSP. I tak operator SBSP składający wniosek o certyfikat LUC musi się liczyć z kosztem 7500 – 8500 zł za samo złożenie wniosku. Operatorzy szkolący i operatorzy egzaminujący będą obciążeni kosztem 600 zł za wniosek o wyznaczenie (lub uznanie) danego podmiotu do egzaminowania/szkolenia (osobna opłata za „wyznaczenie” i osobna za „uznanie”).

To wciąż nie wszystko. Powyższe przykładowe opłaty mają charakter jednorazowy, a będą jeszcze opłaty za nadzór naliczane co roku za „nadzór” urzędu nad danym operatorem. Dla przykłady operator z certyfikatem LUC zapłaci aż 5000 zł, operator z zezwoleniem – 1000 zł, wyznaczony podmiot – 500 zł a uznany podmiot – 400 zł. Jedynie operatorzy z oświadczeniami do NSTS/STS będą zwolnieni z opłaty za nadzór i to jest jedyna dobra wiadomość.

Wszystkie opłaty przewidziane przez ustawę zostały przedstawione poniżej:

W części III po podczęści 3.2 dodano podczęść 3.2a w brzmieniu:

Dalej: w części III w podczęści 3.13 dodaje się ust. 44–50 w brzmieniu:

W Tabeli nr 3 dodaje się część VII:

5. Opłaty dla PAŻP za wyznaczenie stref geograficznych

Na zyski po wejściu nowelizacji ustawy liczy również PAŻP. Agencja, która do tej pory w żaden sposób nie pobierała opłat od użytkowników dronów z racji korzystania z wytworzonych przez PAŻP narzędzi (te były finansowane z innych programów finansowanych z UE w wysokości wielomilionowych dotacji) teraz będzie mogła uzyskiwać przychody ze swoich rozwiązań. Będą to przede wszystkim opłaty za wyznaczanie stref geograficznych dla BSP, które będą potencjalnie uiszczać organy jednostek samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, samorządy wojewódzkie). Będą to opłaty w wysokości od kilkudziesięciu zł za strefę do kilkuset zł za jedną strefę (im więcej stref zamówi podmiot tym cena za strefę maleje). Strefy będą też zamawiane przez zarządzających lotniskami użytku publicznego i użytku wyłącznego (w podobnych kwotach co powyżej), kopalnie, porty morskie i przystanie, przedsiębiorstwa energetyczne, podmioty kolejowe, właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, PKBWL.

Część podmiotów – z racji charakteru swojej działalności – ma być zwolniona z opłat za strefy geograficzne. W związku z tym nieodpłatnie będą rozpatrywane wnioski o strefy geograficzne składane przez Dowódcę Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowódcę Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowódcę Wojsk Obrony Terytorialnej, Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu, Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Szefa Służby Wywiadu Wojskowego, Komendanta Służb Ochrony Państwa, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Krajowej Administracji Skarbowej i Dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, Dyrektora Generalnego Służby Więziennej.

Opłaty pobierane przez PAŻP będzie regulował osobny Załącznik nr 7 do ustawy o treści:

6. Jak będzie można zniszczyć BSP?

Art. 13 wprowadza zmiany w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Ustawa przewiduje następujące środki i urządzenia przeznaczone do zniszczenia albo unieruchomienia BSP albo przejęcia kontroli nad jego lotem:

• 1) urządzenia wykorzystującego lub zakłócające fale radiowe;
• 2) siatki obezwładniającej;
• 3) bezzałogowych statków powietrznych;
• 4) pocisków niepenetracyjnych lub innych przedmiotów miotanych za pomocą przeznaczonych do tego urządzeń oraz za pomocą broni palnej i broni pneumatycznej;
• 5) urządzeń emitujących skumulowaną wiązkę energii lub fal elektromagnetycznych.

Uchylenie Art. 15 zzzzl

Art. 18 nowelizacji zakłada uchylenie całego Art. 15 zzzzl zawartego w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Artykuł ten jest poświęcony „Wykorzystywaniu bezzałogowych statków powietrznych w walce z epidemią COVID-19”.

Na szczęście pandemię COVID-19 mamy już za sobą, a drony nie odegrały żadnej istotne roli w tej „walce”, ale Art. 15 zzzzl warto zapamiętać z jednego ważnego zapisu zawartego w ust. 5:

5. Na potrzeby realizacji zadań wskazanych w ust. 1 Polska Agencja Żeglugi Powietrznej może przejąć wszystkie przysługujące właścicielowi autorskie prawa majątkowe do systemów teleinformatycznych służących do koordynacji i zarządzania lotami bezzałogowych statków powietrznych w polskiej przestrzeni powietrznej, które przeszły proces weryfikacji, i są dopuszczone przez odpowiednie organy nadzoru lotniczego do ich wykorzystania w pracy operacyjnej wraz z prawami do dokumentacji systemu. Przejęcie następuje na wszystkich polach eksploatacji wskazanych w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509), w tym wskazanych w art. 74 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a w zakresie praw do dokumentacji na polach eksploatacji wskazanych w art. 50 tej ustawy. Przejęcie następuje z chwilą złożenia oświadczenia woli właścicielowi praw o ich przejęciu na podstawie niniejszego artykułu. Przejęcie następuje za wynagrodzeniem odpowiadającym wartości księgowej aktywa na dzień złożenia oświadczenia woli o przejęciu praw. O złożeniu oświadczenia Polska Agencja Żeglugi Powietrznej zawiadamia ministra właściwego do spraw transportu oraz ministra właściwego do spraw aktywów państwowych.

Ów przejęcie mamy już za sobą, a więc cały Art. 15 można już spokojnie uchylić nadchodzącą nowelą ustawy.

Projekt ustawy znajdziecie na rządowej stronie: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12383357/katalog/13047172.

Dziękuję za uwagę!

---