Do końca stycznia wejdzie w życie zaktualizowane Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 grudnia 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków, które zawiera całkiem nowy Załącznik 6b określający zasady lotów dronów poza zasięgiem wzroku BVLOS.

[AKTUALIZACJA – 17.01.2019] Ogłoszone rozporządzenie dostępne jest tutaj: http://dziennikustaw.gov.pl/du/2019/94/1

Zasady lotów VLOS są już większości operatorów dość dobrze znane. Pierwsze rozporządzenie pochodzi z 2013 roku, jego duża aktualizacja z 2016 roku, a omawiane tutaj najnowsze rozporządzenie nie wnosi do VLOS znaczących zmian. Do wykonywania operacji VLOS – czy to rekreacyjnych/sportowych czy też innych („komercyjnych”) – nie ma specjalnych wymogów co do wyposażenia samego drona, a lot może się odbyć (z kilkoma wyjątkami co do stref) bez zgłaszania tego faktu lub po wykonaniu jednego telefonu do zarządcy strefy.

Loty BVLOS wg nowych zasad – prowadzone poza strefą wydzieloną z ogólnodostępnej przestrzeni – to zupełnie inny rodzaj operacji lotniczych z wykorzystaniem BSP. Wymogi prawne dotyczą tutaj zarówno operatorów, podmiotów zatrudniających operatorów, jak również samych maszyn latających i ich wyposażenia, a każda operacja lotnicza (no może z wyjątkiem kategorii lotów operacyjnych?) bez względu na lokalizację musi zostać wcześniej zgłoszona przez odpowiedni organ. Ale po kolei…

Długo wyczekiwane rozporządzenie

Rozporządzenie – nazywane przeze mnie w skrócie „rozporządzeniem BVLOS” – było długo wyczekiwanym przez operatorów aktem prawnym. Powodem jest przede wszystkim fakt, że od teraz loty BVLOS będą mogły być wykonywane bez konieczności wydzielania specjalnej strefy lub wykorzystywania stref już wydzielonych. Rezerwacja takich stref trwa około 100 dniu i była dużym utrudnieniem.

Żeby jednak nie było tak „różowo” przyjrzyjmy się warunkom jakie stawia rozporządzenie przed podmiotami, które tego typu loty poza zasięg widoczności wzrokowej będą chciały praktykować.

1. BVLOS nie dla rekreacji

Zapomnijcie o lataniu BVLOS dla czystej rekreacji poza strefami wydzielonymi. Loty BVLOS zostały podzielone na 4 rodzaje: OPERACYJNE, SPECJALISTYCZNE, AUTOMATYCZNE i SZKOLENIOWE. Żadne z nich nie zakładają latania stricte rekreacyjnego lub dla sportu.

Rozdział 4
Ogólne warunki wykonywania lotów

4.1. Bezzałogowy statek powietrzny wykonuje operacje poza zasięgiem widoczności wzrokowej BVLOS, w przypadku wykonywania lotów:
1) operacyjnych – realizowanych w ramach lub na potrzeby działań:
a) lotnictwa państwowego,
b) Służby Celno-Skarbowej,
c) związanych z zapobieganiem lub zwalczaniem klęsk żywiołowych lub katastrof,
d) związanych z systemem opieki zdrowotnej,
e) poszukiwawczych lub ratowniczych,
f) związanych z ochroną bezpieczeństwa wewnętrznego państwa,
g) związanych z rozpoznawaniem zagrożeń z zakresu bezpieczeństwa i ochrony środowiska;

2) specjalistycznych – realizowanych w ramach lub na potrzeby:
a) dozoru, monitoringu, kontroli lub ochrony:
– obiektów inżynierii lądowej lub wodnej w rozumieniu PKOB,
– obszarów leśnych lub wodnych,
– osób lub mienia,
b) działań:
– geodezyjnych,
– związanych z gospodarką rolną lub leśną;
c) lotów badawczych, testowych, próbnych lub demonstracyjnych;

3) automatycznych – realizowanych w ramach lub na potrzeby:
a) dozoru, monitoringu, kontroli lub ochrony:
–  obiektów inżynierii lądowej lub wodnej w rozumieniu PKOB,
–  obszarów leśnych lub wodnych,
b) działań agrolotniczych,
c) dostaw medycznych,
d) lotów badawczych, testowych, próbnych lub demonstracyjnych;

4) szkoleniowych – realizowanych w ramach działalności szkoleniowej, o której mowa w art. 95a ustawy.

2. BVLOS tylko dla podmiotów, które mają zgodę ULC

Zanim jakikolwiek podmiot będzie mógł wykonać lot BVLOS musi złożyć wniosek do Prezesa ULC i uzyskać zgodę, która obowiązuje przez 12 miesięcy. Do wniosku konieczne jest załączenie INOP’u, kopie świadectw kwalifikacji operatorów i kopię polisy OC podmiotu starającego się o zgodę.

3. Loty zgłoszone co najmniej 7 dni wcześniej

Operacje BVLOS wykonuje się po poinformowaniu PAŻP o zamiarze lotu co najmniej 7 dni przed jego wykonaniem. PAŻP z kolei ma obowiązek opublikować informację o locie co najmniej 2 dni wcześniej (w przypadku lotów operacyjnych dopuszcza się publikację w dniu lotów). Wszystko ma odbywać się przez dedykowany do tego celu system teleinformatyczny, który aktualnie jest testowany przez PAŻP i wybraną grupę operatorów-testerów.

4. Maksymalny pułap to 120m nad ziemią

W przypadku lotów operacyjnych, specjalistycznych lub szkoleniowych maksymalna wysokość to 120m AGL. W sytuacji gdy lot ma się odbywać w pełni automatycznie dozwolona wysokość to 50m nad terenem lub do wysokości 50m nad najwyższą przeszkodą znajdującą się w promieniu w promieniu 100m od miejsca wykonywania lotu.

5. Maksymalna masa startowa nie większa niż 25kg

Rozporządzenie ma zastosowanie jedynie dla bezzałogowców o maksymalnej masie startowej nie większej niż 25kg (dla VLOS jest to 150kg).

6. BVLOS jedynie dla dronów wpisanych do ewidencji statków powietrznych ULC

Do lotów BVLOS dopuszczone są jedynie bezzałogowce, które zostaną wpisane do ewidencji statków powietrznych prowadzonej przez Prezesa ULC. Nie jest to procedura ani długotrwała ani kosztowna a zasady rejestracji zostały opisane na stronie ULC. Po wpisaniu drona do ewidencji dostaniemy przypisane do niego znaki wg. schematu: SP-Yxxx – gdzie w miejscu „xxx” zostanie dronowi przydzielona unikalna kombinacja liter odpowiednia tylko dla jednego takiego BSP w Polsce.

7. Konkretne wymogi co do wyposażenia

BSP przygotowany do lotów BVLOS powinien mieć na wyposażeniu:

• światła nawigacyjne. W przypadku samolotów światła świecące światłem: zielonym ciągłym na prawym skrzydle – widocznym z góry i z dołu, czerwonym ciągłym na lewym skrzydle – widocznym z góry i z dołu, białym błyskowym na szczycie statecznika pionowego lub na górnej powierzchni kadłuba gdy nie ma statecznika i zapewniającym dookólną emisję światła. W przypadku wielowirnikowców, śmigłowców i aerostatów: światło białe błyskowe na górnej powierzchni kadłuba z dookólną emisją światła;
• telemetrię z bieżącymi parametrami lotu (tor, prędkość, wysokość barometryczna, stopień naładowania akumulatorów, jakość i moc sygnału);
• urządzenie do lokalizacji podstawowej;
• urządzenie do lokalizacji awaryjnej (niezależne od lokalizacji podstawowej);
• FAILSAFE (możliwość wykonania jednej z procedur awaryjnych: zakończenie lotu przez lądowanie awaryjne, kontynuowanie lotu po zaprogramowanej trasie, dolot do zaprogramowanego przed lotem miejsca);
• rejestrator parametrów lotu;
• kamera do obserwacji otoczenia;

Jak widać z powyższych 7 warunków loty BVLOS – mimo, że zostały znacznie ułatwione poprzez brak konieczności wydzielania stref – zostały przemyślane w konkretnych celach, a wymogi nakładane prawnie na podmioty są o wiele bardziej restrykcyjne od lotów wg zasad VLOS.

Które drony spełnią wymagania?

Na operatorach / podmiotach ciąży obowiązek posiadania odpowiedniego wyposażenia drona. W większości przypadków wiąże się to z pewną modyfikacją konstrukcji, a więc i nakładem finansowym.  Producenci dronów sprzedawanych stricte na polski rynek i chcący wyjść naprzeciw tym zmianom (a zarazem oczekiwaniom klientów) powinni zadbać o niezbędne wyposażenie do BVLOS w standardzie. Przykładowo drony geodezyjne w postaci latających skrzydeł/płatowców zwykle nie posiadały podglądu FPV i kamer do obserwacji otoczenia, a jedynie kamerę skierowaną w dół do realizacji zadań fotogrametrycznych. Teraz producenci będą musieli wyposażyć swoje konstrukcje w kamerę z podglądem w czasie rzeczywistym i skierowaną do obserwacji otoczenia bezzałogowca. Dodatkowo potrzebne będzie oświetlenie nawigacyjne stałe i błyskowe o określonej barwie oraz awaryjny lokalizator. Szczerze wątpię, żeby zagraniczni producenci podobnych konstrukcji zrobili krok w stronę przystosowania ich do polskiego prawa, a wtedy ten obowiązek spocznie na samych operatorach/podmiotach wykonujących dalekie naloty BVLOS.

Użytkownicy gotowych rozwiązań marek takich jak DJI. Yuneec, Parrot itp. będą musieli doposażyć swoje konstrukcje w dodatkowe oświetlenie błyskowe oraz dodatkowe urządzenie do lokalizacji awaryjnej i w zasadzie tyle – pozostałe wymogi co do wyposażenia większość dronów komercyjnych ma już w standardzie.

Wszystkie konstrukcje latające biorące udział w operacjach BVLOS muszą zostać wpisane do ewidencji statków powietrznych, a więc muszą zostać im nadane unikalne znaki rozpoznawcze (wspomniane wyżej „rejestracje” SP-Yxxx), które – prócz tabliczki znamionowej – powinny znaleźć się na kadłubie drona.