Drony na wojnie w Ukrainie – przegląd konstrukcji
Po miesiącu od inwazji Rosji na Ukrainę można śmiało stwierdzić, że drony – bezzałogowe statki powietrzne – odgrywają niezwykle istotną rolę w tym konflikcie a mnogość różnych modeli dronów wykorzystywanych podczas tego konfliktu potwierdza tę tezę. Przyjrzymy się zatem konkretnym bezzałogowcom wykorzystywanych zarówno przez stronę ukraińską jak i rosyjską.
SPIS TREŚCI:
- Bayraktar TB2 (UA)
- Bayraktar Mini (UA)
- FlyEye (UA)
- WARMATE (UA)
- Punisher (UA)
- Leleka-100 (UA)
- Ukrjet UJ-22 (UA)
- Switchblade 300/600 (UA)
- R-18 (UA)
- XDynamics Evolve 2 (UA)
- Tupolev Tu-141 Strizh (UA)
- Tupolev Tu-143 Rejs (UA)
- Lemur (UA)
- Vector (UA)
- Malloy T150 (UA)
- PD-1 / PD-2 (UA)
- Puma (UA)
- EOS C-VTOL „Magyla” (UA)
- Kazan E620 (UA)
- UAS A1-CM Furia (UA)
- DeltaQuad (UA)
- H10 Poseidon II (UA)
- Revolver 860 (UA)
- Forpost-R (RU)
- ZALA KYB (KUB) (RU)
- ZALA-421 (RU)
- Eleron 3 (RU)
- Orlan-10/30 (RU)
- Tachyon (RU)
- Orion (RU)
- Korsar (RU)
- Merlin-VR (RU)
- Lastochka-M (RU)
- Shahed 129 (RU)
- ZALA Lancet-3 (RU)
- Kartograf (RU)
- Shahed-136 (RU)
- Mohajer-6 (RU)
- Różne drony komercyjne: DJI, Autel, Yuneec, Parrot (UA/RU)
1. UKRAINA: Bayraktar TB2 – pierwszy bohater tej wojny
Zanim do sieci trafiły pierwsze nagrania ze zniszczonymi konwojami rosyjskiego sprzętu wojskowego w mediach społecznościowych krążyły już filmy nagrane z pokładu tureckich dronów Bayraktar TB2, które precyzyjnie uderzały kierowanymi pociskami w pojazdy wojskowe. Bayraktar TB2 bardzo szybko stał się dla Ukraińców symbolem dającym nadzieję na odparcie rosyjskiej ofensywy. Jego rola w podnoszeniu morale Ukraińców – zarówno żołnierzy jak i cywilów – w walce z okupantem jest porównywalna do pilota MiG-29 – „Ghost of Kiev” – ukraińskiego asa myśliwskiego, którego istnienia do tej pory nie można jednoznacznie potwierdzić… W odróżnieniu jednak do „Ducha Kijowa” piloci Bayraktar’ów TB2 są jak najbardziej prawdziwi, jest ich wielu i swoje dokonania dokumentują na licznych nagraniach. Cześć z tych krótkich filmów została użyta jako tło filmowe do utworu muzycznego „Bayraktar” stworzonego przez samych Ukraińców na cześć tej maszyny:
Bayraktar TB2 to dron rozpoznawczo-bojowy klasy MALE – Medium Altitude Long Endurance, czyli średniego pułapu i długiego czasu operowania w powietrzu (27h). Produkowany jest przez turecką firmę Baykar Makina, pierwszy raz w powietrzu pokazany w 2014 roku (mowa o wersji TB2). Jest wykorzystywany zarówno przez ukraińskie siły powietrzne jak i ukraińską marynarkę wojenną – pierwsze kontrakty na dostawy do Ukrainy zostały podpisane w 2019 roku (20 marca oficjalnie przyjęto 3 pierwsze maszyny dla sił powietrznych, 15 lipca 2021 pierwsze 4 aparaty latające trafiły do marynarki wojennej). Prócz Ukrainy Bayraktara TB2 wykorzystuje oczywiście Turcja, a także Azerbejdżan, Katar, Maroko, Libia, Kirgistan, Turkmenistan, a jeszcze w tym roku dołączy do nich Polska.
Wymiary Bayraktar TB2 to 12m rozpiętości, 6.5m długości i wysokości 2.2m (to wysokość maksymalna tylnego usterzenia ogonowego, sam kadłub jest znacznie niższy). Jego maksymalna masa startowa wynosi 700kg, pułap praktyczny 5500m (maksymalna wysokość 8200m), przelotowa prędkość 130 km/h (maksymalna 220 km/h), a zasięg do 300km zależnie od warunków atmosferycznych i rozmieszczenia dodatkowych stacji łączności, standardowy zasięg do 150km. Więcej informacji na stronie producenta.
Bayraktar TB2 zabiera na pokład standardowo 55kg uzbrojenia, na które składają się 4 bomby kierowane laserowo podwieszone parami pod skrzydłami. Maksymalnie maszyna może zabrać 150kg uzbrojenia, ale kosztem zmniejszonego paliwa (pojemność 300l). Napędzany jest silnikiem tłokowym ze śmigłem pchającym – umieszczonymi w tylnej części kadłuba pomiędzy dwiema belkami ogonowymi.
Swój bojowy potencjał (choć z różnym skutkiem, nie bez strat własnych) Bayraktar TB2 pokazał w wojnie z kurdyjskimi separatystami (2016), Libii (2019), Górskim Karabachu (2020) oraz w Donbasie (2021). Wszystkie te konflikty działy się na przestrzeni ostatnich 5-6 lat więc można uznać, że drony te sprawdziły się we współczesnych konfliktach zbrojnych choć ich skala nigdy nie była tak duża jak obecnie w wojnie Rosji z Ukrainą.
Prócz bojowych zadań Bayraktar TB2 wypełnia również misje rozpoznawcze i zwiadowcze. Niewielkie uzbrojenie rekompensuje długotrwałością lotu i możliwością pozostawania nad terenem działań wojennych przez ponad dobę wykorzystując przy okazji głowice optyczne o różnych parametrach do identyfikowania celów i naprowadzania artylerii lub wyrzutni rakiet na cele rosyjskie.
Niestety nawet legendarne Bayraktary dziesiątkujące wojska rosyjskie nie są odporne na wrogie pociski, stąd ich straty w trakcie wojny są nieuniknione. Dnia 17.03.2022 r. na porannej odprawie Rosyjskie Ministerstwo Obrony poinformowało o zestrzeleniu ukraińskiego Bayraktara TB2 w rejonie Kijowa:
2. UKRAINA: Bayraktar Mini – dron obserwacyjny
W drugim tygodniu kwietnia różne media potwierdziły wykorzystanie dronów obserwacyjnych Bayraktar Mini przez Ukraińców. Dron Bayraktar Mini jest produktem firmy Baykar Makina i jedynie z nazwy podobny jest do słynnych Bayraktarów TB2 – poza tym to zupełnie inna konstrukcja o innym przeznaczeniu.
Bayraktar Mini to niewielki płatowiec o rozpiętości 2km i masie własnej 4.5kg. Jest napędzany elektrycznym silnikiem bezszczotkowym i rozwija prędkość do 70 km/h. Czas lotu wynosi ponad 120 min, a zasięg 30km.
Jest to typowy dron obserwacyjny wyposażony w sensor optyczny na przedzie kadłuba. Głowice do obserwacji są wymienne i są to głowice światła dziennego i termowizyjne (10x zoom optyczny i 32x zoom cyfrowy).
Dużą zaletą jest możliwość startu z ręki poprzez wyrzut dzięki czemu nie jest potrzebne dodatkowe wyposażenie w postaci katapulty/wyrzutni.
To właśnie dronem Bayraktar Mini nagrana została słynna już w sieci ucieczka rosyjskiego żołnierza, który doprowadził operatora drona do kryjówki całego rosyjskiego oddziału piechoty.
Źródło: https://www.oryxspioenkop.com/2022/04/new-bayraktar-uavs-spotted-in-ukraine.html
3. UKRAINA: FlyEye – polskie drony obserwacyjne
Grupa WB, w skład której wchodzi WB Electronics – producent dronów FlyEye – przekazała pewną ilość tych bezzałogowców Ukrainie w celu lepszego rozpoznania z powietrza i precyzyjnego namierzania celów np. dla artylerii. To m.in. dzięki polskim dronom FlyEye na wielu filmach publikowanych w sieci (m.in. właśnie z kamer FlyEye jak poniżej) z ataku artylerii ukraińskiej na rosyjski sprzęt bojowy widać jak skuteczne są to ataki:
FlyEye to drony stosowane powszechnie przez polskie wojsko oraz straż graniczną. Jest to 3.6-metrowej rozpiętości płatowiec o napędzie elektrycznym, który może utrzymywać się przez maksymalnie 4 godziny w powietrzu. Do startu nie potrzebuje katapulty, jest wyrzucany z ręki (maksymalna waga to 12kg zależnie od zastosowanej głowicy obserwacyjnej), a następnie nadzorowany przez żołnierza-operatora z pomocą podręcznej stacji kontroli (komputer mobilny).
Ukraińska armia wykorzystuje polskie FlyEye już od 2015 roku, przy czym prócz artylerii są one również wykorzystywane przez ukraińskie jednostki specjalne.
4. UKRAINA: WARMATE – polskie drony kamikadze – amunicja krążąca
Pierwsze pojawienie się dronów WARMATE wraz z dowodem w formie zdjęć odnotowano 24 kwietnia i poinformował o tym profil Ukraine Weapon Tracker na Twitterze:
Co ważne – WARMATE trafiły do ukraińskiej armii już w 2017 roku, natomiast widoczne na zdjęciach drony z głowicą bojową mają nowszy design co oznacza, że jest to najnowsza partia dronów WARMATE, które trafiły na rynek w ostatnich miesiącach.
Dron WARMATE polskiej produkcji (WB Electronics będącej częścią grupy kapitałowej GRUPA WB) to przedstawiciel tzw. „amunicji krążącej” albo prościej: „dronów kamikadze”. Drony te przenoszą głowicę bojową a dron jest naprowadzany przez operatora do samego końca i razem z głowicą uderza w cel (tym samym ulega zniszczeniu). Nie oznacza to jednak, że WARMATE są całkiem „jednorazowe” – operator może dezaktywować głowicę bojową jeśli nie dostrzeże celu krążąc w powietrzu i normalnie wylądować dronem, przygotować go do kolejnego startu i znów wykonać lot. Poza tym WARMATE może przenosić różne głowice – nie tylko bojowe, ale również obserwacyjne co oznacza, że może służyć również jako dron zwiadowczy.
5. UKRAINA: Punisher – mały dron ukraińskiej produkcji
Dron Punisher ukraińskiej produkcji wykorzystywany jest od jakiegoś czasu w Donbasie do atakowania rosyjskich celów naziemnych. Punisher to klasyczny płatowiec o rozpiętości 2.2m, który może przenosić pojedyncze niekierowane bomby o wadze 2kg i średnicy 75mm. Wg danych producenta – firmy UA Dynamics (https://uadynamics.com/) jest to dron o najniższych kosztach operacyjnych w przeliczeniu na jedną misję.
Jego udźwig nie jest zbyt duży, ale zarazem niewielkie rozmiary sprawiają, że jest trudny wykrywalny przez radary, z dużych wysokości jest też słabo widoczny i praktycznie niesłyszalny (jest napędzany silnikiem elektrycznym). Jego zasięg wynosi do 45km, przygotowanie do lotu – zaledwie 15 minut (start z katapulty), a przeładowanie uzbrojenia po lądowaniu i ponowny start – 5 minut. W powietrzu może pozostawać maksymalnie przez 90 minut i przemieszcza się prędkością przelotową 22 m/s (maksymalnie 55 m/s).
Atak następuje z wysokości 200-400m, a producent przy dobrych warunkach pogodowych (wiatr nie przekraczający 10 m/s) gwarantuje dokładność bombardowania do 4m.
6. UKRAINA: Leleka-100 – ukraiński dron zwiadowczy
Leleka-100 to dron ukraińskiej produkcji (DeViRo), który swoim wyglądem przypomina polskie WARMATE z WB Electronics. Nie jest to jednak amunicja krążąca a dron do wywiadu, obserwacji i rekonesansu z powietrza. W ukraińskiej armii stosowany od 2015 roku.
Leleka-100 ma niewielkie wymiary (1980mm x 1135mm x 352mm), jego maksymalna waga wynosi 5.5kg, jest napędzany silnikiem elektrycznym i można nim startować z ręki (nie wymaga specjalnej katapulty) raz lądować ślizgiem „na brzuchu” bez wyzwalana spadochronu. Pułap lotu wynosi 1500m, a czas lot to maksymalnie 2.5h. Zasięg wynosi 45km.
Wyposażeniem Leleka-100 mogą być trzy różne głowice obserwacyjne (zamiennie): do fotografii/mapowania w wysokiej rozdzielczości 36 MP, kamera z zoomem optycznym 30x oraz kamera termalna (IR) – wszystkie głowice są modułowe, łatwo i szybko montowalne/demontowalne oraz stabilizowane. Więcej informacji można przeczytać tutaj.
Na Twitterze pojawiło się info o utracie przez ukraińskie wojsko drona Leleka-100 w rejonie Donbasu w dniu 9.03.2022 r. (źródło).
Z kolei 16.03.2022 r. na YouTube pojawił się film z naprowadzania artylerii na rosyjską wyrzutnię rakiet BUK przy pomocy systemu obserwacyjnego Leleka:
7. Ukrjet UJ-22 – ukraiński dron wielozadaniowy
UJ-22 to dron ukraińskiej produkcji – firmy Ukrjet. Jest przeznaczony o obserwacji, wykonywania zwiadu, misji SAR, ale gdy trzeba – również misji bojowych. Na pokład może zabrać do 20kg ładunku np. niekierowane bomby. Jego prędkość przelotowa wynosi 120 km/h, maksymalna 160 km/h, czas lotu do 7h.
W przypadku sterowania przez pilota z ziemi może wykonywać loty w promieniu 100km od stacji zarządzania lotem, ale jeśli misja jest w pełni automatyczna (np. wywiad z powietrza po zaplanowanej trasie) jego zasięg to aż 800km.
O jego zastosowaniu w konflikcie w Ukrainie wiadomo z doniesień strony rosyjskiej – wrak jednego z UJ-22 został znaleziony przez Rosjan w pobliżu Klińcy w Obwodzie Briańskim w Rosji (źródło).
8. UKRAINA: Switchblade 300/600 – amerykańskie drony kamikadze
Media z całego świata donoszą, iż w USA w ramach wsparcia Ukrainy może przekazać jej amerykańskie drony Switchblade firmy AeroViroment, które występują w dwóch wariantach: Switchblade 300 i Stwitchblade 600.
Switchblade 300 to lekki dron ważący 2.5kg, który może unosić się w powietrzu zaledwie 15 minut a jego zasięg nie przekracza 10 km. Jest to dron kamikadze do niszczenia pojazdów nieopancerzonych oraz rażenia piechoty w otwartym terenie – skuteczność jego działania jest porównywalna do moździerza kalibru 40 mm. Atak następuje z niemal pionowego lotu nurkowego z prędkością do 185 km/h. Cena jednego egzemplarza nie jest wygórowana – wynosi $6,000.
Switchblade 600 to większy brat „300” – waży 25 kg, zasięg wynosi 40 km, w powietrzu może unosić się przez 40 minut i atakować cele opancerzone z prędkością 200 km/h.
Obydwie konstrukcje są klasy „loitering munition”, czyli amunicji krążącej. Wystrzeliwane są z tuby startowej niczym pocisk, po czym następuje rozłożenie skrzydeł. Dalej operator kontroluje BSP za pomocą wskazywania mu na mapie oraz z widokiem z kamery drona celu do obserwacji lub wprost do ataku, resztę lotu BSP wykonuje samodzielnie.
Dnia 16 marca prezydent USA – Joe Biden – ogłosił iż Stany Zjednoczone przekażą 100 sztuk dronów Switchblade 300 w ramach pomocy dla Ukrainy. Z kolei 13 kwietnia potwierdzono dostarczenie pierwszej partii tych dronów. Wcześniej ukraińscy żołnierze zostali przeszkoleni w USA z obsługi tych maszyn.
9. UKRAINA: Cywilne wielowirnikowce zrzucające rosyjskie granaty
Na profilu Ukraine Weapons Tracker na Twitterze dnia 18 marca został pokazany atak na rosyjski sprzęt wojskowy przy użyciu starych sowieckich granatów RKG-3/RKG-3EM zrzucanych z cywilnego drona stworzonego najpierw przez osobę prywatną, a dalej produkowanego przez firmę ukraińską Mayak.
10. UKRAINA: XDynamics Evolve 2 przekazane przez Tajwan
Tajwańska firma XDynamics wysłała na Ukrainę 10 sztuk wielowirnikowców typu Evolve 2. (źródło)
Evolve 2 to komercyjny dron do filmowania pokazany jako nowość na CES 2020. Koszt jednej sztuki to $3,699.
Jest wyposażony w wysokiej jakości kamerę (demontowalną) z przetwornikiem 4/3″, jego czas lotu wynosi 33 minuty a zasięg to 11 km. Jest wykonany z włókna węglowego a jego waga z baterią wynosi 2 kg przy przekątnej 543mm (dla porównania DJI Phantom 4 – rozmiar przekątnej: 350 mm przy wadze 1.6 kg do lotu).
Nie bez znaczenia jest też fakt, że w aparaturę drona wbudowany jest na stałe ekran o rozmiarze 8″ i jasności 1000 nitów do podglądu obrazu z kamery, dzięki czemu nie jest potrzebne przyłączanie dodatkowych akcesoriów do kontrolera.
11. UKRAINA/ROSJA: Tupolev Tu-141 Strizh (Striż)
Rosyjskiej produkcji dron Tupolev Tu-141 Strizh (Striż, czyli „Jerzyk”) – konstrukcja z lat 70. ubiegłego wieku została użyta w konflikcie w Ukrainie, choć nie ma pewnych informacji czy była wykorzystana przez stronę rosyjską czy ukraińską, bowiem obie strony były użytkownikami tych maszyn.
Pierwsze informacja o wykorzystaniu Tu-141 „Jerzyk” w tej wojnie pojawiła się w sieci w piątek 11.03.2022 r. po tym jak w nocy z czwartku (10.03) na piątek wrak tej maszyny został zidentyfikowany na przedmieściach… Zagrzebia, stolicy Chorwacji. Zniszczył kilkadziesiąt pojazdów, na szczęście nie było ofiar śmiertelnych wśród ludzi. Co więcej maszyna wleciała w przestrzeń powietrzną Chorwacji znad Węgier (gdzie leciał przez 40 minut) i jak się okazało na jej pokładzie znaleziono materiały wybuchowe więc została potencjalnie użyta jako pocisk dalekiego zasięgu choć Tu-141 został zaprojektowany jako statek rozpoznawczy więc do tej misji musiał zostać zmodyfikowany. We wraku maszyny znaleziono czarną skrzynkę, która powinna dać odpowiedź skąd wystartował Tu-141.
Wg agencji Associated Press, która podała informację o incydencie – jedynym operatorem tego sprzętu jest obecnie Ukraina. Dodatkowo wg rosyjskiej wojskowej agencji informacyjnej TASS druga maszyna tego typu spadła w pobliżu miasta Krasnoperekopsk na Krymie.
Tu-141 jest bezzałogowcem odrzutowym, rozwija prędkość do 1100 km/h, masa użyteczna wynosi 5370kg, zasięg 1000km, pułap lotu 6000m. Wymiary to: 14.33m długości, 3.88m rozpiętości i 2.44m rozpiętości. Pierwszy raz oblatano konstrukcję w ZSRR w 1974 r., do służby wszedł w 1979 r. a wycofano go w 1989 r.
Główne pytanie jakie przychodzi na myśl to: w jaki sposób tak duży dron przeleciał kilkaset kilometrów w przestrzeni powietrznej państw NATO i nie został zidentyfikowany? A może jednak NATO wiedziało o tym locie, tylko niefortunnie dron spadł na Zagrzeb i cała sprawa wyszła na jaw…
12. UKRAINA: Tupolev Tu-143 Rejs – postradziecki dron zwiadowczy
Tu-143 „Rejs” to kolejny po Tu-141 „Jerzyk” postradziecki dron zwiadowczy, który został odnotowany w działaniach nad Ukrainą. Wiadomo o jego użyciu po potwierdzonym zestrzeleniu Tu-143 przez rosyjskie wojsko w rejonie Charkowa. Taką wiadomość podał profil Ukraine Weapons Tracker na Twitterze:
Tu-141 został opracowany w ZSRR pod koniec lat 60. XX w., swój pierwszy oblot miał w 1970 r. a w 1976 r. wszedł na użycie oddziałów rozpoznania.
13. UKRAINA: Lemur – polski dron VTOL
Lemur to polska konstrukcja, która powstała ze współpracy dwóch firm: FlyFocus i Kestrel Aeronautics. Jak donosi źródło (ZBIAM.pl) jeden egzemplarz tego drona został wysłany na Ukrainę – jego zadaniem będzie przede wszystkim wskazywanie celów dla artylerii ukraińskiej. Uprzednio na prośbę ukraińskiej armii Lemura wyposażono w wojskowy system szyfrowanej łączności radiowej wraz z technologią unikania zakłóceń, autorski system łączności BVLOS, specjalnie zmodyfikowaną awionikę oraz głowicę optoelektroniczną z laserowym wskaźnikiem celów.
14. UKRAINA: Vector – niemiecki dron VTOL firmy Quantum Systems
Za ok. $200 tys. Ukraińcy kupili niemieckiego drona firmy Quantum Systems o nazwie Vector, który ma zasilić obronę terytorialną Ukrainy szczególnie w zadaniach obserwacji z powietrza oraz śledzenia i wskazywania celów (podobnie jak polski Lemur).
Dron ma 1,63 m długości oraz 2,8 m rozpiętości. Może operować na dystansie 15 km i unosić się w powietrzu przez 2 godziny.
Jest to konstrukcja VTOL (pozwala na pionowy start i lądowanie) przy czym posiada ruchome gondole silników do zmiany kierunku ciągu, tym samym wykorzystuje te same silniki i zasilanie zarówno do pionowych startów i lądowań jak i do lotu poziomego.
Dron jest wyposażony w stację optyczno-lokacyjną HD-40LV z dalmierzem laserowym.
Źródło informacji: https://mil.in.ua/en/news/german-vector-uav-was-purchased-for-the-volunteers-of-the-dnipropetrovsk-region/
15. UKRAINA: Malloy T150 – brytyjskie drony transportowe
Zgodnie z komunikatem przekazanym przez brytyjskiego premiera Borisa Johnsona na Ukrainę trafi od 20 do 30 sztuk dronów transportowych. Najprawdopodobniej będą to modele Malloy T150 testowane przez brytyjskie siły specjalne (Royal Marines).
Drony Malloy T150 produkuje brytyjska firma Malloy Aeronautics. Są to octocopterty w układzie X8 (4 ramiona, na każdym po dwa silniki w układzie współosiowym) zdolne do unoszenia ładunku o masie do 68 kg. Zasięg wynosi ok. 70 km a prędkość przelotowa przekracza 30 m/s. Oficjalna strona tego modelu: https://www.malloyaeronautics.com/t150/.
16. UKRAINA: PD-1 – ukraiński dron rozpoznawczy
PD-1 to dron rozpoznawczy ukraińskiej produkcji (firma UKRSPECSYSTEMS), który „w czasie pokoju” może służyć do mapowania terenu, operacji SAR (search & rescue), monitorowania upraw rolniczych czy zapewnienia bezpieczeństwa publicznego.
PD-1 jest napędzany silnikiem spalinowym z generatorem elektrycznym. Może pozostawać w powietrzu przez 8h i zabrać na pokład ładunek o wadze do 6 kg. Występuje w wersji stałopłata lub VTOL – z dodatkowym modułem pionowego startu i lądowania.
Standardowo PD-1 wyposażony jest stabilizowaną kamerę z sensorem światła dziennego oraz podczerwieni, z 30-krotnym zoom’em oraz możliwością śledzenia wyznaczonego obiektu na ziemi.
Potwierdzeniem jego użytkowania w trakcie konfliktu są artykuły w sieci (przykładowy).
17. UKRAINA: Puma – amerykański dron zwiadowczy
RQ-20 Puma amerykańskiej firmy AeroVironment jest popularnym i powszechnie stosowanym dronem w wojsku amerykańskim (od początku produkcji) a także w kilkunastu innych armiach z całego świata. Pierwsze loty Pumy odbyły się w 2007 roku, bardzo szybko okazały się użyteczne i przydatne na polu walki – są składane, przenośne, stosunkowo lekkie (maksymalna waga do startu 6 kg), startują z ręki i lądują ślizgiem na ziemi.
U używaniu amerykańskiej Pumy przez wojsko ukraińskie można przeczytać post z 31.05.2022 r. na profilu ukraińskiego MON na Facebook’u oraz w artykule: https://armyinform.com.ua/2022/05/30/amerykanski-ptahy-v-ukrayinskyh-stepah-abo-puma-bachyt-use-navit-unochi/ datowanym na dzień 30.05.2022 r.
Jak podaje ukraiński MON:
- podobnie jak Bayraktar TB2, Puma może podkreślać cele wiązką laserową
- Puma ma na pokładzie cztery aparaty (dwie optyczne i dwie podczerwień)
- Pumy są wyposażone w system optyczno-elektroniczny Mantis i45N, który łączy kamery normalne i termowizyjne, dzięki temu można wykryć przeciwnika zarówno w dzień, jak i w nocy
Żołnierze przeszli przeszkolenie z użytkowania amerykańskim dronów Puma i teraz zamierzają je powszechnie wykorzystywać na froncie.
18. UKRAINA: EOS C-VTOL „Magyla” – dron obserwacyjny
Drony EOS C-VTOL „Magyla” produkowane przez estońską firmę Threod Systems. Są to drony typu VTOL (pionowego startu i lądowania ze skrzydłami) o wadze 14.2 kg, zasięgu 50km i czasie operacyjnym równym 3 h. Służą do obserwacji oraz naprowadzania ognia artylerii.
Litwini przekazali Ukrainie w pierwszym rzucie dwa takie drony, a cztery następne zostaną zakupione i przekazane za pieniądze z litewskiej zbiórki na drona Bayraktar TB2 (Litwa ogłosiła zbiórkę, pieniądze zostały uzbierane w ciągu 3 dni, ale turecki producent zdecydował i tak o przekazaniu Bayraktara TB2 za darmo na Ukrainę, tym samym Litwini podjęli decyzję o spożytkowaniu tych pieniędzy na inne drony dla Ukrainy).
19. UKRAINA: Kazhan E620 – ukraiński dron do zrzutu ładunków wybuchowych
Dron bojowy Kazhan E620 wszedł do służby w Siłach Operacji Specjalnych Ukrainy z końcem lipca, przekazany został przez wolontariuszy przy wsparciu Fundacji Charytatywnej Batalionu Ochotniczego.
Kazhan E620 został opracowany na Ukrainie. Jest wyposażony w system zrzutu amunicji i może przenosić ładunek 20 kg. Maksymalna prędkość Kazana E620 to 40 km/h, a wysokość lotu to 400 m. Dron otrzymał kamerę z 10-krotnym zoomem oraz kamerę termowizyjną, dzięki czemu może pracować zarówno w dzień, jak i w nocy.
Źródło informacji: https://t.me/bochkala_war/7025
20. UKRAINA: UAS A1-CM Furia – dron zwiadowczy
UAS A1-CM „Furia” jest rozwijany i produkowany przez ukraińską firmę Athlon Avia od 2014 roku. W tym czasie wyprodukowano ponad 100 bezzałogowców z różnymi modyfikacjami na potrzeby Sił Zbrojnych Ukrainy, Gwardii Narodowej Ukrainy oraz Służba Bezpieczeństwa Ukrainy. W 2019 roku UAS przeszedł pełne spektrum testów państwowych i został przyjęty przez Siły Zbrojne Ukrainy.
Jego użycie w wojnie Rosji z Ukrainą zostało potwierdzone przez 28. Oddzielną Brygada Zmechanizowaną im. Rycerzy Zimowej Kampanii podczas koordynacji ostrzału rosyjskiego systemu rakietowego Huragan.
21. UKRAINA: DeltaQuad – holenderski dron rozpoznawczy
DeltaQuad to dron produkcji holenderskiej firmy Vertical Technologies. Jest to VTOL (pionowego startu i lądowania) ze stałymi skrzydłami, o ładowności 1 kg, z czasem lotu 2 godziny 45 minut i zasięgiem 150 km.
O przekazaniu tych dronów na Ukrainę poinformował Sergij Prytula, który zorganizował te drony dla ukraińskiej armii poprzez swoją fundację (przekazano również drony Leleka-100, EOS C VTOL, PD-2 i inne).
22. UKRAINA: H10 Poseidon II – dron rozpoznawczy
Drony H10 Poseidon II zostały ufundowane dla ukraińskiego wojska przez fundację Petra Poroszenki (źródło). Koszt jednego zestawu to ponad 300 000 EUR, prawdopodobnie zakupiono trzy takie systemy.
H10 Poseidon II to rozpoznawczy BSP klasy VTOL opracowany przez firmę Swarmly, która swoją siedzibę główną ma w Limassol na Cyprze. Dron może operować w promieniu 150 km od miejsca startu, a jego pułap lotu wynosi 4 km. Prędkość przelotowa wynosi do 75 km/h, maksymalna -100 km/h. Maksymalna masa startowa dron wynosi 22 kg, a jego ładowność (payload) – 3 kg. H10 Poseidon II jest standardowo wyposażony w aparat z 40-krotnym zoomem i zgodnie z deklaracjami producenta ma ochronę przed urządzeniami walki elektronicznej wroga.
23. UKRAINA: Revolver 860 – dron bojowy „latający moździerz”
Revolver 860 Armed VTOL UAV to wielowirnikowiec, który został podarowany Ukrainie przez Tajwan. Nie jest to pierwsze wsparcie Ukrainy przez ten kraj – wyżej opisana została również inna tajwańska konstrukcja BSP o nazwie XDynamics Evolve 2.
Dron Revolver 860 został nazwany „latającym moździerzem” – można go załadować ośmioma pociskami o kalibrze 60 mm, które są zrzucane pionowo w dół nad celem jak przedstawia to poniższy film:
Revolver 860 waży 42 kg i ma 1,35 m średnicy, a po załadowaniu ośmioma pociskami kalibru 60 mm może polecieć na odległość do 20 km przy maksymalnym czasie lotu 40 min.
24. ROSJA: Forpost-R – dron rozpoznawczy-bojowy
Forpost to dron zaprojektowany przez izraelską firmę IAI (Israel Aerospace Industries) i w oryginale ten model nosi nazwę IAI Searcher II, który Rosja produkuje na izraelskiej licencji właśnie jako Forpost. IAI Searcher nie jest to specjalnie nowoczesny dron, jego początki sięgają lat 80. W 1982 r. Izrael wykorzystywał je w wojnie libańskiej z Syrią (1982 – 1985) i m.in. dzięki wsparciu dronów z powietrza przewagę wojskową. IAI Searcher II na bazie którego Rosja produkuje Forpost to nowsza wersja modelu Searcher, który izraelska pokazała w 1998 roku.
Dron Forpost waży 450kg z czego maksymalnie 120kg może stanowić ładunek dodatkowy (payload). Jego długość wynosi 5.85m, rozpiętość 8.55m a wysokość 1.25m. Jest zasilany silnikiem spalinowym, osiąga prędkość do 201 km/h, zasięg do 350km oraz czas operacyjny 20 godzin w powietrzu. Rosja od sierpnia 2019 produkuje swoją zmodyfikowaną wersję drona o oznaczeniu Forpost-R, którego dostawy do armii rozpoczęto w 2020 roku – te wersje mają możliwość przenoszenia uzbrojenia.
Pierwsze informacje o zestrzeleniu przez Ukraińców drona Forpost w okolicach Żytomierza (miasto ok. 150 km na wschód od Kijowa) pojawiły się 11 marca (źródło). Odnaleziono wtedy szczątki BSP wraz z tabliczką znamionową:
Rano 15.03.2022 r. Dowództwo Sił Powietrznych Sił Zbrojnych Ukrainy poinformowało, że wielce prawdopodobne iż Forpost naruszył w nocy z poniedziałku (14.03.) na wtorek (15.03.) polską przestrzeń powietrzną, a po powrocie nad Ukrainę został zestrzelony (źródło) – polska strona zdementowała informację, iż dron ten naruszył polską przestrzeń (źródło) co nie zmienia faktu, że jest używany przez Rosję w trwającej wojnie.
Dnia 20.03. strona rosyjska pochwaliła się nagraniami z pokładu Forposta naprowadzającego ogień artylerii rosyjskiej na ukraińskie pozycje:
25. ROSJA: ZALA KYB (KUB UAV) – dron kamikadze
Rosyjska konstrukcja klasy „loitering munition” – amunicji krążącej. ZALA KYB jest sam w sobie latającym pociskiem wyposażony w głowicę optyczną do naprowadzania na cel przez operatora.. Producentem jest firma ZALA AERO GROUP (https://zala-aero.com/en/production/bvs/kyb-uav/) wchodząca w skład spółki KALASHNIKOV GROUP.
ZALA KYB wg danych producenta osiąga prędkość do 130 km/h i może pozostawać w powietrzu przez 30 minut. Waży 3 kg a jego wymiary to: 1210 x 950 x 165mm jest więc małym dronem, trudnym do namierzenia czy dostrzeżenia, jednocześnie łatwo nim wystartować w warunkach polowych i jest łatwy w pilotażu.
KYB UAV został zidentyfikowany na ziemi w obwodzie Kijowa, nie doleciał do swojego celu i nie eksplodował. To, co rzuca się w oczy na poniższym zdjęciu to zastosowane komercyjne baterie NiMH/LiIon prawdopodobnie o rozmiarze 18650, szeroko stosowane w modelarstwie RC w alternatywie dla baterii LiPo, choć ich zastosowanie w takim dronie budzi trochę zdziwienie (z racji swojej znacznie gorszej wydajności prądowej w stosunku do LiPo i zarazem większej objętości i wagi).
Drony ZALA KYB były również zestrzeliwane przez ukraińskie wojsko bezpośrednio nad Kijowem:
26. ROSJA: ZALA-421 (-08, -16E5G, -04M)
Prócz opisanej wyżej konstrukcji ZALA KYB (KUB) będącej amunicją krążącą, Rosjanie używają więcej modeli firmy ZALA Aero Group np. rodzinę dronów rozpoznawczych i kierowania ogniem ZALA 421 – modele: -08, -16E5G, -04M.
Używano ich m.in. w Mariupolu do naprowadzania na cele: https://mobile.twitter.com/RALee85/status/1502397259757068288
Grupa czeczeńskich Kadyrowców umieszczała na Twitterze film z wykorzystania przez nich dronów ZALA oraz DJI Matrice 300: https://mobile.twitter.com/PhantomRE6/status/1506243439821795332
Z kolei tutaj dron ZALA 421-16E udokumentowany po zestrzeleniu przez Ukraińców.
27. ROSJA: Eleron 3 – dron rozpoznawczy
Zgodnie z udostępnioną informacją na Twitterze na profilu UA Armed Forces (źródło) ukraińska para snajperska przejęła znaleziony na polu walki spakowany zestaw BSP z rosyjskim dronem obserwacyjnym Eleron-3.
Eleron-3 to dron wyprodukowany przez rosyjską firmę ENICS, który jest typowym systemem do obserwacji. Jak widać na powyższych zdjęciach – może być podręcznym systemem dla oddziałów piechoty, transportowanym w niewielkiej torbie i przystosowanym do szybkiego montażu i użycia. Jego waga maksymalna (MTOM) wynosi 5.5kg przy czym ładunek dodatkowy stanowi maksymalnie 1kg (payload). W powietrzu może utrzymywać się do 100 minut, lata z prędkością maksymalną 130km na odległość 25 km. Jest zasilany elektrycznie, a do startu potrzebuje wyrzutni pneumatycznej lub gumowej, ale być może są sposoby ulotnienia go ręcznie w warunkach polowych. Jego wymiary to: 830×560×230mm. Strona producenta: http://enics.aero/products/eleron3/
Żołnierze ukraińscy nagrali nawet film jak składają drona Eleron-3 do lotu:
Poniżej zdjęcia zestrzelonych Eleronów-3 pokazują, że na ich pokładzie są używane komercyjne kamery do fotografowania terenu w dobrej jakości by móc namierzyć ewentualne jednostki wojskowe zamaskowane i ukryte na ziemi:
28. ROSJA: Orlan-10/30 – dron zwiadowczy
Orlan-10 to dron obserwacyjny rosyjskiej produkcji opracowany przez rosyjskie Specjalne Centrum Technologiczne. Wymiary drona to 3.10m rozpiętości i 1.80m długości. Masa własna wynosi 14kg, a masa użyteczna (payload) 5-6kg. Orlan-10 lata z maksymalną prędkością 175 km/h (przelotowa 110-150km/h) na pułapie 5000m, a jego maksymalny zasięg wynosi 120 km. Jako napędu używa silnika spalinowego, w powietrzu może pozostawać maksymalnie przez 16-18h.
Orlan-30 jest modyfikacją Orlan-10, ale z zachowanymi rozmiarami Orlana-10.
Jego użycie przez Rosjan nad Ukrainą zostało potwierdzone i udokumentowane wielokrotnie również w takich sytuacjach jak ta: znaleziono Orlana-10 w Rumunii – prawdopodobnie stracił połączenie z pilotem i poszybował bez sterowania za granicę ukraińsko-rumuńską:
Z kolei 9.04.2022 r. potwierdzono zestrzelenie Orlan-30 przez ukraińską 24. Oddzielną Brygadę Zmechanizowaną – jego szczątki pokazano na profilu brygady na Facebook’u:
29. ROSJA: Tachyon (Takhion) – dron zwiadowczy
Tachyon UAV to przenośny rosyjski dron obserwacyjny firmy Izhmash Unmanned Systems o napędzie elektrycznym osiągający prędkość do 120 km/h. Wystrzeliwany jest z katapulty napędzanej gumą, po wykonaniu misji ląduje na spadochronie. Jego wymiary to: 200cm rozpiętości, 61cm długości, masa użytkowa: 5kg, MTOM: 25kg. Może pozostawać w powietrzu 2h a jego zasięg wynosi 40 km.
Poniżej post na Twitterze pokazujący żołnierzy ukraińskich z przejętym dronem Tachyon, który służy im teraz do walki z wojskiem rosyjskim.
30. ROSJA: Orion – rosyjski dron bojowy
O używaniu Orionów przez Rosję nad terytorium Ukrainy dowiedzieliśmy się z doniesień medialnych po potencjalnym zestrzeleniu jednej z tych maszyn. Ukraińskie Siły Powietrzne poinformowały o zestrzeleniu Oriona w okolicach 10-11 kwietnia, przy czym do zestrzelenia miało dojść 7 kwietnia. Prawdopodobnie dron wystartował z lotniska Feodosia na Półwyspie Krymskim.
Orion to dron klasy MALE będący odpowiednikiem tureckich dronów Bayraktar TB2. Producentem jest rosyjska firma Kronstadt Group. Opracowanie konstrukcji rozpoczęto w 2011 roku, pierwsze testy w locie odbyły się w 2016 roku. Pierwsze udokumentowane użycie bojowe tych dronów datowane jest na 2019 r. (Syria).
Orion występuje w kilku wersjach: Orion, Orion-E (wersja eksportowa), Orion-2 Helios (nowsza wersja względem Oriona, również w opcji eksportowej) oraz Orion Sirius (nowa wersja dedykowana dla armii rosyjskiej).
Najnowocześniejsze wersje Oriona Sirius – nie będące jeszcze w użyciu operacyjnym – będą mogły przenosić uzbrojenie o maksymalnej wadze do 450kg, pozostawać w powietrzu 40h a maksymalna wysokość lotu to 12,000 m. Aktualnie używane przez Rosjan Oriony w pierwszej wersji przenoszą do 200kg ładunku bojowego (4 bomby lub 4 rakiety), pułap wynosi 8000m, prędkość przelotowa to 120 km/h, maksymalny czas operacyjny 24h, a zasięg działania do 250km od bazy.
31. ROSJA: KOPCAP (KORSAR) – rosyjski dron firmy OKB Luch
Luch Korsar to dron zwiadowczy z możliwością wykonywania misji uderzeniowych wykorzystywany przez armię oraz marynarkę wojenną Rosji. Pierwsze loty Korsarem przeprowadzono w 2015 roku, do 2019 zbudowano 3 prototypy. Konstrukcja miała być rosyjską odpowiedzią na amerykańsko-izraelskie drony RQ-7 Shadow oraz tureckie Bayraktar TB-2.
Wstępnie Korsar nad Ukrainą został mylnie uznany za Bayraktara TB2: https://mobile.twitter.com/UkrWarReport/status/1512514687748952069
32. ROSJA: Merlin-VR – dron rozpoznawczy
Eksperymentalny dron rozpoznawczy rosyjskiej produkcji Merlin-VR formalnie nie jest na wyposażeniu rosyjskiej armii. Jego zestrzelenie zostało odnotowane w okolicach 16 czerwca 2022 r. – wtedy też pojawiły się na Twitterze zdjęcia wraku tego bezzałogowca:
Merlin-VR to bezzałogowiec rozpoznawczy o hybrydowym napędzie, potrafi zabrać na pokład ładunek do 6.5kg, operować na pułapie 5000m, a jego „endurance time” (czas operacyjny) wynosi 10h.
33. ROSJA: Lastochka-M – dron bojowy
Głównym zadaniem drona Lastochka-M jest przenoszenie i zrzut różnych ładunków wybuchowych (bomby z głowicami HE-FRAG i HEAT).
To dron o masie ok. 5kg z napędem elektrycznym i jednym silnikiem ciągnącym z przodu. Jego zasięg to 45km a czas operacyjny – ok. 2h. Maksymalny pułap operacyjny wynosi 3600 m n.p.m., dron osiąga prędkość w locie do 120 km/h.
Po raz pierwszy Lastochka-M był widziany na jesiennych ćwiczeniach rosyjskich Zapad 2021.
Źródło informacji: https://twitter.com/damspleet/status/1549371376565379074
34. ROSJA: Shahed 129 – irańskie drony bojowe
Dnia 6.08.2022 r. ukraińscy urzędnicy potwierdzili użycie przez Rosjan irańskich dronów bojowych Shahed 129. Prawdopodobnie Iran przekazał lub łącznie przekaże Rosji 46 sztuk tych bezzałogowców, które mogą zostać użyte w atakach na amerykańskie systemy rakietowe HIMARS.
Iran pierwsze informacje o nowym dronie Shahed 129 ujawnił w 2012 roku. W tym samym roku dron ten został zestrzelony nad terytorium Izraela przez samolot F-16. Dron został użyty przez Hezbollah i wleciał nad Strefę Gazy z Libanu.
Pierwsze wersje Shahed 129 swoją konstrukcją przypominały izraelski BSP Hermes 450. Kolejna ich odsłona wygląda już jak kopia amerykańskich MQ-1 Predator. Jest to dron długi na 8 m o rozpiętości 16 m i prędkości przeltowej 150 km/h. Zadeklarowany czas przebywania w powietrzu – do 24h i zasięg maksymalny 1700 km. Wg niektórych źródeł może przenosić pod skrzydłami 4 rakiety klasy powietrze – ziemia Sadid-1 lub 8 bomb.
35. ROSJA: ZALA Lancet-3 – rosyjski dron kamikadze
Dron ZALA Lancet-3 do zaawansowana rosyjska amunicja krążąca. Jest to następca ZALA KUB firmy ZALA AERO i po raz pierwszy zaprezentowano go w 2019 roku. Masa Lancet-3 wynosi 12 kg, ładunek wybuchowy waży 3 kg, a prędkość lotu to 110 km/h w poziomie oraz około 300 km/h w locie nurkowym do celu. Zasięg działania Lancet-3 wynosi do 40 km, a naprowadzanie na cel oraz potwierdzenie wizualne skuteczności ataku jest możliwe dzięki wbudowanej kamerze transmitującej obraz do końca lotu drona. Istnieje również mniejsza i lżejsza wersja tego drona o nazwie Lancet-1 – waży 5kg z 1-kilogramowym ładunkiem.
Lancet-3 został zestrzelony przez Ukraińców w obwodzie zaporowskim przed dotarciem do celu – źródło.
36. Rosja: „Kartograf” – dron rozpoznawczy
„Kartograf” to rzadko widywany na froncie dron rozpoznawczy rosyjskiej produkcji wchodzący w skład rodziny bezzałogowców o nazwie Ptero. O jego wykorzystaniu na froncie dowiedzieliśmy się z informacji podanej przez Dowództwo Sił Powietrznych Sił Zbrojnych Ukrainy: 2 września około godziny 09.00 rosyjski dron „Kartograf” został zlikwidowany nad Mikołajowem przez jednostkę rakiet przeciwlotniczych Sił Powietrznych Ukrainy. O zestrzeleniu „Kartografa” poinformował również ukraiński portal informacyjny www.ukrinform.net.
37. ROSJA: Shahed-136 – irański dron kamikadze
Siły ukraińskie w okolicach 13 września potwierdziły zestrzelenie w rejonie Kupiańska w obwodzie charkowskim irańskiego drona-kamikadze dalekiego zasięgu Shahed-136, który Rosja zakupiła niedawno od Iranu.
Shahed-136 to irańskiej firmy HESA, jest produkowany od 2021 r. Jego zasięg wynosi prawdopodobnie 2000 km. W rosyjskim wojsku Shahed-136 został przemianowany na Herań-2.
Kolejne liczne ataki tymi dronami kamikadze Rosja przypuściła w 23 września na Odessę, co można zobaczyć z perspektywy samych mieszkańców miasta na poniższym filmie:
38. ROSJA: Mohajer-6 – irański dron wielozadaniowy
Qods Mohajer-6 to dron wielozadaniowy irańskiej produkcji, który został użyty przez Rosję do ataków Odessy. Jego użycie przez Rosję zostało potwierdzone przez stronę ukraińską, która odnalazła wrak Mohajera-6 w Morzu Czarnym. Być może został zestrzelony przez ukraińską obronę przeciwlotniczą, możliwe jest również, że spadł do morza w wyniku usterki lub błędu w pilotażu.
Mohajer-6 pełni dla Rosjan te same zadania co turecki Bayraktar TB2 dla Ukraińców – może służyć do obserwacji i naprowadzania artylerii, ale jednocześnie może przenosić 4 rakiety do niszczenia celów naziemnych. Jego wielkość i waga są porównywane do Bayraktar’a: waży 600kg, ładunek wynosi maksymalnie 100kg a zasięg lotu do 200km. Osiąga prędkość do 200 km/h, w powietrzu utrzymuje się do 12h bez lądowania a pułap wynosi 5400 m.
39. UKRAINA/ROSJA: różne cywilne drony firmy DJI, Yuneec, Autel i inne
Na rosyjsko-ukraińskiej wojnie po obu stronach konfliktu powszechne używane są popularne drony filmowo-fotograficzne znanych na całym świecie marek takich jak DJI, Yuneec, Autel, Parrot.
Ich powszechne zastosowanie do dokumentacji szkód wyrządzonych przez wojnę, ale też do obserwacji, wypatrywania wroga, planowania zasadzek, ewakuacji czy nawet naprowadzania ataków poprzez przekazywanie koordynatów GPS nie powinno wcale dziwić – są to drony ogólnodostępne, łatwe w użyciu po krótkim przeszkoleniu, a przede wszystkim o wiele tańsze niż wyspecjalizowane konstrukcje wojskowe.
Problem z tymi najpopularniejszymi dronami firmy DJI jest jednak taki, że producent ma w sprzedaży urządzenie o nazwie Aeroscope, które służy do wykrywania ich położenia wraz z położeniem samego pilota/operatora (a dokładnie jego aparatury) po koordynatach GPS. Takie urządzenie w rękach wroga powoduje, że jest on w stanie szybko wykryć położenie pilota i je ostrzelać co prawdopodobnie zostało utrwalone na poniższym filmie:
Korzystanie z dronów DJI jest zatem ryzykowne i wymaga modyfikacji tych dronów, by były bezpieczne (czyt. nie widoczne dla DJI AeroScope) dla samych pilotów. Takie modyfikacje są przeprowadzane przez naszego partnera (firma Spartaqs Group) w ramach akcji #DronyNaWschód – drony DJI, które są przekazywane dla Ukrainy są poddawane odpowiednim przeróbkom.
Informacja o zagrożeniu podczas korzystania z dronów DJI na wojnie Rosji z Ukrainą spowodowała jednak, że Ukraińcy chętniej zaczęli korzystać z alternatywnych konstrukcji firm Yuneec i Autel, które nie oferują komercyjnych urządzeń do wykrywania swoich dronów. W dodatku wybrane modele Yuneec i Autel są wyposażone w kamery termowizyjne co zwiększa ich potencjał militarny.
Powyższe zestawienie z oczywistych względów zawiera jedynie drony, których udział w wojnie można zweryfikować ogólnie dostępnym źródłem informacji.
Jeśli treść powyższego artykułu była dla Ciebie przydatna lub ciekawa możesz postawić mi kawę, którą uwielbiam i motywuje do dalszego pisania ;)
Powiązane artykuły
O Autorze
Brak komentarzy