Gdy pisałem poprzedni artykuł pt. „Kobiety w polskiej branży BSP, które warto obserwować” był początek roku 2018 i zupełnie inna „dronowa rzeczywistość”. Pomijając już fakt samego prawa dronowego, które wtedy było „nasze” – polskie, krajowe i znacznie bardziej liberalne – branża BSP była zdominowana przez mężczyzn. Jak to wygląda po tych sześciu latach? Mówiąc krótko: zdecydowanie lepiej, choć mam wrażenie, że pilotaż dronów kobiety pozostawiły mężczyznom… 😉

We wspomnianym 2018 r. uczestnikami szkoleń UAVO byli głównie mężczyźni, ci sami później otwierali mniejsze lub większe działalności okołodronowe i zdecydowanie dominowali na powstających licznie forach i grupach dyskusyjnych na temat dronów. Większość specjalistów zajmujących wtedy stanowiska w urzędach (ULC), agencjach (PAŻP) i innych spółkach z sektora prywatnego lub publicznego to byli z małymi wyjątkami mężczyźni. Prawdę mówiąc te 6 lat temu (pisząc tamten tekst) znalezienie choćby 10 rozpoznawalnych nazwisk kobiet z polskiej branży BSP nie było proste (i stąd ostatecznie w tamtym artykule znalazło się zaledwie 5 osób). Przez 5 kolejnych lat nie czułem potrzeby wracania do tematu (przepraszam Szanowne Koleżanki, jeśli to źle brzmi;), aż do teraz.

Okazuje się bowiem, że w mojej codziennej pracy zawodowej związanej – a jakże – z dronami, całkowicie normalna stała się obecność kobiet w tej branży. W przeciągu ostatnich 2 lat w szczególności zauważyłem, że na licznych spotkaniach projektowych, jak również na branżowych konferencjach czy w bardziej prozaicznych wymianach e-maili lub rozmowach telefonicznych – wszędzie i co raz liczniej pojawiają się kobiety. Stało się to tak naturalne i oczywiste, że zupełnie przestaliśmy na to zwracać uwagę (a przynajmniej ja).

Patrząc jednak na profil działalności kobiet i mężczyzn w krajowej branży dronowej można śmiało stwierdzić, że pilotki BSP „nie zabierają” pracy pilotom BSP. Latanie dronami wciąż pozostaje w moim odczuciu typowo męską domeną, przynajmniej w Polsce. Większość kobiet, o których przeczytacie poniżej jest specjalistkami, ekspertkami, prawniczkami, dyrektorkami (brzmi dziwnie…) lub menedżerkami zarządzającymi własnymi firmami dronowymi. Oczywiście na tych stanowiskach nie brakuje mężczyzn, ale to właśnie tam – a nie stricte w pilotowaniu dronów – kobiety odnalazły się najlepiej.

Żeby już nie przedłużać, chciałbym wyróżnić w pewien sposób poniższe osoby. Nie będzie to żaden ranking „rozpoznawalności” – ot ułożona przeważnie alfabetycznie subiektywna lista Szanownych Koleżanek mniej lub bardziej mi znanych osobiście, które moim zdaniem wnoszą coś do polskiego (i nie tylko) rynku BSP i wpływają w większy lub mniejszy sposób na jego rozwój i zmiany. Jedynie kryterium, które przyjąłem to takie, by ten „wkład w branżę” był aktualny stąd nie sięgałem pamięcią dalej niż powiedzmy 1-2 lata. Mam świadomość, że na przestrzeni ostatnich 6 lat kilka istotnych dronowych rzeczy dokonanych przez kobiety również miało miejsce, jednak część z tych osób zmieniła profesję lub nieco usunęła się w cień. Chciałem żeby poniższa lista była na ten czas aktualna i zobaczymy jak przetrwa próbę czasu za kilka lat. No i przy okazji 8. dnia marca – życzę dalszych sukcesów i pomyślności w tej branży!

Jeśli kogoś niesłusznie pominąłem – przepraszam, dajcie znać w ten czy inny sposób. To, co cieszy mnie w porównaniu do artykułu z 2018 r. to fakt, że nie było najmniejszego problemu ze znalezieniem (minimum) 10 osób, wyszło nawet więcej.

Katarzyna Czajka (Dragonfly Vision, UAVO Academy) – zarządza dwoma firmami działającymi z powodzeniem od lat na naszym rynku BSP – w ramach Dragonfly Vision to Katarzyna wykonuje profesjonalne usługi dronami jako pilot oraz inżynier R&D, a w ramach UAVO Academy już jako instruktor szkoli nowych pilotów do uzyskania uprawnień na drony i nie tylko. Warto wspomnieć, że Katarzyna znalazła się również w poprzednim artykule o „kobietach w branży BSP” i dalej z sukcesem rozwija swoje firmy.

Aleksandra Droździkowska (ULC) – od kilku lat pracuje w Departamencie BSP w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego, w Inspektoracie ds. Kontroli i Nadzoru nad Operacjami SBSP i specjalizuje się w metodyce SORA służącej do analizy ryzyka operacji. Jeśli mieliście okazję wnioskować o zezwolenie na operację w kategorii szczególnej poza scenariuszami standardowymi to bardzo możliwe, że to Aleksandra analizowała wasz wniosek i kontaktowała się z Wami w temacie koniecznych poprawek ;). W Departamencie BSP w ULC pracują również: Anna Wójcik-Laskowska oraz Anna Lubryczyńska-Bochyńska – specjalistki na stanowisku ds. promocji bezpieczeństwa.

Nie alfabetycznie, ale w ramach pracy w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego wymienię w tym miejscu Dorotę Opęchowską, która zajmuje stanowisko Głównego specjalisty w Inspektoracie ds. Standardów, Notyfikacji i Nadzoru nad Rynkiem w tym Departamencie BSP (ULC). Dorota wie wszystko na temat prawa, potrafi wyjaśnić każdą jego zawiłość w sposób formalny, ale zarazem w pełni zrozumiały, często osobiście pomaga mi w interpretacji nieścisłości wynikających z unijnego prawa dla BSP. Dorota – z tego miejsca bardzo dziękuję!

Magdalena Jaworska-Maćkowiak (PAŻP) – aktualna prezes Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej choć tę funkcję pełniła już w latach 2015 – 2016 r. Od razu po objęciu funkcji prezesa PAŻP z początkiem stycznia 2024 r. podjęła rozmowy z Polską Izbą Systemów Bezzałogowych w sprawie naszej branży i jej rozwoju m.in. dzięki planowanym Usługom Cyfrowym PAŻP dla dronów zwołując już pierwsze spotkanie z zarządem PISB i planując kolejne cykliczne w przyszłości, czego – trzeba przyznać – nie było za czasów poprzednich prezesów PAŻP. Branża liczy na pomoc i wsparcie nowej pani prezes!

Anna Konert (Uczelnia Łazarskiego) – jest prawniczką, dr hab oraz profesorem nadzwyczajnym Uczelni Łazarskiego, dziekanem Wydziału Prawa i Administracji oraz dyrektorem Instytutu Prawa lotniczego i kosmicznego na tej uczelni. W ubiegłym roku została powołana do zespołu doradców prawnych EASA w celu opracowania projektu nowych europejskich regulacji dotyczących bezzałogowych statków powietrznych oraz wprowadzenia poprawek do istniejących przepisów. Jest autorką wielu publikacji o prawie dla BSP (m.in. „Bezzałogowe statki powietrzne. Nowa era w prawie lotniczym. Zagadnienia cywilnoprawne” – 2020 r., „Drones – Future of Aviation Law?” autorstwa dr hab. Anny Konert i dr. Piotra Kasprzyka z 2023 r.), a także cykliczne organizuje konferencje naukowe na Uczelni Łazarskiego poświęcone dronom – najbliższa IX edycja konferencji naukowej pt. „Bezzałogowe statki powietrzne – wyzwania i doświadczenia”, odbędzie się 20 marca 2024 r.

Anna Mazur (Łukasiewicz ILOT), Elżbieta Mrozek (Łukasiewicz ILOT) – zarówno Anna jak i Elżbieta pracują w Instytucie Lotnictwa – Sieci Badawczej Łukasiewicz i związały swoją prace zawodową z bezzałogowcami w ramach tego instytutu badawczego. Anna jest kierownikiem Jednostki Certyfikującej BSP w Łukasiewicz-Instytucie Lotnictwa. Aktywnie działa na rzecz popularyzacji analizy ryzyka dla BSP m.in. jako współautorka „Przewodnika po analizie ryzyka metodyką SORA” na podstawie którego znaczna większość operatorów przez ostatnie 3 lata przygotowywała analizy ryzyka wysyłane później do ULC razem z wnioskiem o zezwolenie na operację. Elżbieta jest z kolei specjalistą od komercjalizacji technologii dronowych i możecie ją spotkać na każdym webinarium Łukasiewicz ILOT poświęconym dronom, a także na Droniadze i wielu innych wydarzeniach poświęconym BSP. To wciąż nie wszystkie kobiety pracujące w Łukasiewicz ILOT i zajmujące się dronami, wspomnę choćby Paulinę Woroniecką, która od 2 lat jest „Head of UAV Flight Testing laboratory” oraz Joannę Pieniążek, która zajmuje marketingiem ILOT i od której dostaję liczne materiały do publikacji.

Katarzyna Niebrzydowska (Transactor Security) – jest specjalistką w zakresie sprzedaży bezzałogowych statków powietrznych, systemów do identyfikacji i neutralizacji dronów oraz urządzeń techniki operacyjnej w sektorze bezpieczeństwa publicznego. Od ponad 2 lat jest Dyrektorem ds. Handlu i Rozwoju w firmie Transactor Security Sp. z o.o. i odpowiada m.in. za wprowadzanie na rynek nowych produktów w zakresie lotnictwa bezzałogowego. Od prawie 4 lat prowadzi również działalność konsultingową (w ramach UAV D&S Consulting) a doświadczenie zbierała w takich dronowych markach jak INNPRO oraz Dilectro.

Magdalena Olech (PAŻP) – od ponad roku pracuje w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej na stanowisku specjalistki od BSP i systemów UTM. Wcześniej pracowała również jako ekspert w Hawk-e Sp. z o.o., a także jako specjalista R&D w spółce JSW INNOWACJE S.A., która wykorzystywała drony m.in. w górnictwie oraz stworzyła oprogramowanie AutoInwent umożliwiający automatyzację pomiarów objętości i budowania trójwymiarowych modeli terenu.

Magdalena Ostrihansky (PAŻP) – jest radcą prawnym, kiedyś przez 7 lat w ULC jako prawnik zajmowała stanowiska od referenta poprzez specjalistkę a na naczelniku wydziału kończąc, ale dwa ostatnie lata spędziła już w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej gdzie wspiera agencję w kwestiach prawnych związanych z dronami. Osobiście p. Magdalenę kojarzę jednak w pierwszej kolejności jako współautorkę książki „Prawo dronów. Bezzałogowe statki powietrzne w prawie Unii Europejskiej oraz krajowym”, która zagościła u mnie na półce tuż po jej wydaniu w 2020 r. i nieco rozjaśniła zawiłości prawne rozporządzeń unijnych (jeszcze wtedy nie obowiązujących, ale już było pewne ich wprowadzenie w życie z końcem 2020 r.).

Uzupełniając: PAŻP ma w swoich strukturach znacznie więcej kobiet zajmujących się dronami i systemami UTM. W Dziale Rozwoju i Wdrożeń Systemów UTM i BSP od kilku lat pracuje również Sylwia Justyna Fabisiak (jako Senior Legal Specialist) i Małgorzata Kamińska.

Joanna Rutkowska (Farada Group) – mogę powiedzieć dumnie i krótko: „koleżanka z pracy”, ale to w żaden sposób nie opisuje wkładu Joasi w branżę BSP. Od prawie 2 lat pracuje w Farada Group jako dyrektor ds. publicznych i operacyjnych spółki, odpowiada za ekspansję spółki na rynki zagraniczne m.in. w USA i Afryce (Kenia, Rwanda). Ma duże doświadczenie w administracji publicznej, transporcie i logistyce, jest ekspertem i przedstawicielem spółki Farada Group m. in. w PISB (Polska Izba Systemów Bezzałogowych) jak i międzynarodowych grupach roboczych m.in. Drone Alliance Europe (DAE). Jeszcze o niej nie raz usłyszycie w branży 😉

Justyna Siekierczak (aeroMind) – Justyna to osoba, której nie trzeba przedstawiać, ale skoro każdy ma tu krótkie bio… Justyna znalazła się już w artykule z 2018 roku, a ostatnio nawet w magazynie Twój Styl (gratulacje!). Dalej jest CEO w swojej własnej firmie – aeroMind, którą rozwija z sukcesem od ponad 9 lat. Od ponad dwóch lat pełni również stanowisko wiceprezesa zarządu Polskiej Izby Systemów Bezzałogowych. Mocno angażuje się w kwestie możliwości legalnego i powszechnego użytkowania dużych dronów w rolnictwie (do oprysków) oraz dronów dla służb. Dystrybuuje na polskim rynku produkty takich marek jak Yuneec, PowerVision, Rantelon, Atmon FL, ale rozwija również inne i innowacyjne rozwiązania (dron aMe CODEV w systemie Drone in the Box, termiczne maty maskujące INVISI-TEC IR). Korzystając z funkcji pełnionej w PISB oraz ze swojego dużego doświadczenia jako przedsiębiorca w tej branży – reprezentuje nas wszystkich w rozmowach z polskimi urzędamii ministerstwami, jak również na arenie narodowej – ostatnio w Parlamencie Europejskim. Ponad to jest obecna chyba na wszystkich targach i konferencjach dronowych. Zupełnie nie wiem kiedy znajduje na to wszystko czas…

Joanna Wieczorek (kancelaria Dentons, Aeroklub Polski, Drone Alliance Europe) – jeśli mowa o targach i konferencjach to bez Joasi Wieczorek połowa z tych dronowych wydarzeń w Polsce w ogóle by się nie odbyła. Joanna jest prawniczką i ekspertką od prawa lotniczego związaną aktualnie z firmą Dentons a także zajmuje stanowisko rzecznika prasowego Aeroklubu Polskiego. Pełni również funkcję doradcy strategicznego stowarzyszenia Drone Alliance Europe zrzeszającego organizacje, instytucje i firmy z branży BSP z całej Europy. Joanna ma bardzo bogate doświadczenie w załogowej branży lotniczej, ale od kilku lat intensywnie działa także w branży bezzałogowców i dała się poznać już lata temu jako sprawny organizator swojej własnej konferencji dronowej Global Drone Conference (na terenie kompleksu Targi Kielce, począwszy od 2018 roku). Jako gospodarz a także gość wielu wydarzeń dronowych prowadzi i moderuje panele dyskusyjne, zapowiada i promuje wydarzenia z branży BSP, w tym była inicjatorką kampanii społecznej w 2017 r., której zadaniem było promowanie odpowiedzialnych i zgodnych z prawem lotów dronów w raczkującej jeszcze wtedy branży BSP.

Joanna Zębala (Farada Group) – „last but not least”, jeszcze jedna Joasia w tym zestawieniu! Od 2.5 roku pracuje w Farada Group jako Business Development Manager i odpowiada za rozwój firmy i pozyskiwanie nowych klientów w Polsce i za granicą. Wcześniej doświadczenie zbierała we wspomnianej już wyżej spółce JSW Innowacje S.A. a więc drony nie są jej znane „od wczoraj”. Można ją spotkać na konferencja i targach dronowych, choć osobiście zdecydowanie częściej spotykamy się on-line na spotkaniach z potencjalnymi klientami ;).

Pozdrawiam również Elizę, Karolinę, Magdę oraz wszystkie koleżanki „pracujące z dronami” na co dzień w różnym charakterze – robicie kawał dobrej roboty (i nie zapomniałem;)!

---