W ostatnim czasie sporo się działo w kwestii oficjalnych narzędzi on-line, systemów i aplikacji dla dronów (czy raczej dla ich operatorów i pilotów). Zarówno nowi jak i ci starsi bardziej doświadczeni użytkownicy dronów gubią się nieco w gąszczu różnych rozwiązań. Wszystkich tych, którzy czują się lekko zdezorientowani w tym temacie, zapraszam do zapoznania się z poniższą treścią.

Branża BSP od przeszło dekady jest w trakcie dynamicznego rozwoju, który tyczy się nie tylko samych dronów, ale też systemów do zarządzania ich operacjami. W Polsce za tworzenie tych systemów odpowiedzialna jest przede wszystkim PAŻP (Polska Agencja Żeglugi Powietrznej), ULC (Urząd Lotnictwa Cywilnego), a także prywatne firmy np. znana większości spółka DroneRadar sp. z o.o. Na przestrzeni ostatnich miesięcy narzędzia te z różnych względów zmieniały się dość często, jedne przestały funkcjonować i zostały zastąpione nowszymi, o części starszych rozwiązań wielu nowych pilotów albo nie słyszało, albo zostały już zapomniane. Chciałbym zatem w tym materiale wskazać wszystkie obecnie obowiązujące oficjalne aplikacje i systemy, oraz pozostałe, które mogą się przydać pilotom i operatorom, choć ich używanie nie jest obligatoryjne.

1. DRONY.GOV.PL – centralny system rejestracji i zarządzania uprawnieniami operatorów/pilotów

Zacznijmy od najważniejszego systemu nazwanego Krajowym Systemem Informacji Dronowej (KSID). Jest on dostępny pod adresem https://drony.gov.pl/ przynajmniej do momentu, gdy się do niego zalogujemy… (potem już uav.pansa.pl ;).

Jest to centralny punkt większego projektu Usług cyfrowych dla BSP, który od niedawna jest wdrażany przez PAŻP. KSID został uruchomiony niedawno, bo 4 kwietnia 2024 i służy głównie do rejestracji operatorów SBSP oraz pilotów BSP, a także do „ogarniania” spraw związanych z uprawnieniami obydwu podmiotów. Tu ciekawostka: KSID jako rejestr został stworzony przez PAŻP, jest administrowany przez ULC, a tak na prawdę jest to krajowa część dużego ogólnoeuropejskiego rejestru operatorów/pilotów działających na obszarze Unii Europejskiej oraz Lichtensteinie, Norwegii i Szwajcarii (Islandia nie stosuje prawa UE).

Każdy nowy użytkownik BSP w zasadzie zaraz po zakupie drona powinien zacząć od zapoznania się z KSID, bowiem z bardzo dużym prawdopodobieństwem będzie on – jako właściciel drona – zobligowany prawnie do rejestracji siebie jako właściciela tego drona (nie muszą rejestrować się jedynie właściciele/użytkownicy dronów o wadze poniżej 250 g, które nie mają sensorów zdolnych zbierać dane osobowe czyli np. kamery lub właściciele/użytkownicy dronów zabawek spełniających europejską dyrektywę zabawkową 2009/48/WE).

Ponadto jako pilot BSP przy pomocy tego samego systemu użytkownik drona będzie mógł uzyskać swoje pierwsze uprawnienia pilota (kategoria otwarta – uprawnienia do podkategorii A1/A3). Jest to zatem podstawowy system, od którego każdy powinien zacząć.

2. PansaUTM – https://utm.pansa.pl – do misji BVLOS oraz VLOS w CTR (tam gdzie to konieczne)

Aplikacja przeglądarkowa PansaUTM dostępna pod adresem https://utm.pansa.pl/ (uwaga, na telefonach trzeba obrócić ekran w poziomie, bo ekran musi rozdzielczość co najmniej 600 px), to chyba najwcześniej wdrożone oficjalne oprogramowanie do koordynacji operacji SBSP.

PansaUTM służy do zgłaszania z wyprzedzeniem planów lotów dla misji BSP gdy:

• operator zamierza wykonywać misje BVLOS (poza zasięg wzroku) – zgłoszenie z 3-dniowym wyprzedzeniem;
• operator zamierza wykonywać misje VLOS w przestrzeni kontrolowanej w strefach CTR (strefy lotnisk kontrolowanych) – z 1-dniowym wyprzedzeniem, tam gdzie jest konieczne zgłoszenie takiej misji (zawsze < 1 km od lotniska i wybranych przypadkach < 6 km lub > 6km chyba, że dron waży < 900g a wysokość lotu < 30m AGL – wtedy nie ma takiej potrzeby)

PansaUTM wymaga również wprowadzenia dronów do systemu, które będą użytkowane w ramach operacji (o ile zamierzamy zgłaszać misje, o których mowa powyżej). Aplikacja ta jest ściśle powiązana z aplikacją mobilną do zgłaszania lotów dronów w momencie ich wykonywania (wcześniej DroneRadar, teraz DroneTower).

3. DroneTower – aplikacja mobilna do zgłaszania każdego lotu

To aplikacja na urządzenia mobilne z Androidem/iOS – druga najważniejsza po systemie DRONY.gov.pl, choć omawiana jako trzecia nie bez powodu. Do DroneTower należy bowiem logować się danymi konta z PansaUTM, więc jeśli nie mamy jeszcze konta w PansaUTM to należy je w pierwszej kolejności założyć, a dopiero później logować się do DroneTower.

Wynika to z faktu, że obydwa systemy (PansaUTM i DroneTower) są ściśle ze sobą powiązane – mianowicie zaakceptowane misje VLOS/BVLOS zgłoszone w PansaUTM należy w przypadku chęci ich wykonania „wywołać” w aplikacji DroneTower w dniu i w miejscu wykonywania lotu (stąd konieczne jest połączenie pomiędzy obydwiema aplikacjami). Z drugiej strony wiele osób mimo założenia PansaUTM nie będzie z niego korzystać jeśli nie lata w ogóle na zasadach BVLOS lub też nie ma potrzeby latać blisko lotniska w strefach kontrolowanych. Nie mniej konto PansaUTM potrzebne jest do korzystania z DroneTower.

Najważniejsza informacja do nowych użytkowników dronów: DroneTower jest aktualnie jedyną oficjalną aplikacją do zgłaszania lotów dronów.

Więcej o DroneTower pisałem w formie recenzji systemu zaraz po premierze tutaj, więc nie będę się powtarzał ;).

4. DroneRadar – poprzednia aplikacja do zgłaszania lotów

O DroneRadar jedynie wspomnę, żeby nie mieszać Czytelnikom za bardzo w głowach i głównie po to żeby zaznaczyć: DroneRadar nie jest już formalnym narzędziem do zgłaszania lotów dronów w Polsce – został zastąpiony DroneTower (część osób wciąż nie wie i dziwi się, że aplikacja nie działa).

Generalnie od tej aplikacji mobilnej wszystko się zaczęło. Została stworzona w 2015 r. przez prywatny podmiot (DroneRadar sp. z o.o. / DlaPilota sp. z o.o.) jako nieoficjalna aplikacja do sprawdzania „gdzie można latać dronem w Polsce”. Następnie w listopadzie 2017 r. została ogłoszona oficjalnym narzędziem do zgłaszania lotów, zintegrowanym z PansaUTM, a następnie (w pandemii, na początku 2020 r.) obligatoryjną aplikacją do zgłaszania lotów. Chwilę wcześniej – jesienią 2019 aplikacja dostała również duży update do wersji DroneRadar 2.

Ostatecznie w wyniku różnych perturbacji drogi DroneRadar i PAŻP (Agencji odpowiedzialnej za zarządzanie PansaUTM) się rozeszły i po wyłączeniu DroneRadar jesienią 2023 r. i kilkumiesięcznym okresie obowiązywania zastępnika w postaci Check-In PANSA (o nim niżej) ostatecznie DroneTower stał się oficjalnym systemem do zgłaszania lotów dronów w Polsce.

5. Check-In PANSA – poprzednik DroneTower w formie aplikacji przeglądarkowej

Aktualnie nie ma sensu wiele pisać o tym narzędziu dostępnym (wcześniej) pod adresem https://checkin.pansa.pl/, bo zwyczajnie zostało wyłączone gdy DroneTower stał się jedynym formalnym systemem zgłoszeń lotów. UWAGA: Agencja zastrzega sobie jednak prawo do przywrócenia działania Check-in PANSA w przypadku niedostępności oficjalnej aplikacji DroneTower.

Check-In PANSA egzystował prawie 8 miesięcy (od 28.09.2023 r. do 15.05.2024 r.) po tym jak twórcy aplikacji DroneRadar w wyniku braku porozumienia z PAŻP wyłączyli na stałe swoją aplikację, a Agencja musiała na szybko zorganizować coś, co będzie służyło zgłoszeniom lotów.

Check-In PANSA od początku miał być rozwiązaniem tymczasowym do momentu uruchomienia aplikacji DroneTower, która została zapowiedziana jesienią 2023 r., na konferencji DroneTech w Toruniu – zaledwie dwa tygodnie po tym, jak DroneRadar „przestał działać”.

Z racji swojej „tymczasowości” Check-In PANSA nie był wysublimowanym rozwiązaniem, ot podstawowe narzędzie do zgłoszeń lotów oparte o mapę ze strefami. Nie miał jednak istotnej funkcjonalności DroneRadar czyli dwustronnej komunikacji ze służbami ruchu lotniczego. Z tego właśnie powodu na czas korzystania z Check-In PANSA PAŻP musiała zmienić zasady zgłaszania niektórych lotów w strefach CTR – znów wróciły stare dobre „telefony na wieżę” z pytaniem o zgodę.

Na koniec warto dodać, że Check-In PANSA to była w zasadzie prosta mapa oparta o projekt OpenStreetMap z nakładką ze strefami geograficznymi i dodaną funkcjonalnością zgłaszania lotu w miejscu aktualnego przebywania (tzw. „check-in” – stąd też nazwa). Część z tego narzędzia ocalało w postaci https://dronemap.pansa.pl/ a w zasadzie to odwrotnie – ów dronemap.pansa.pl był pierwowzorem dla Check-In PANSA, do którego dodano możliwość zgłaszania lotów…

6. DroneMap.pansa.pl – mapa ze strefami geograficznymi i check-in’ami

Co ciekawe PAŻP dalej utrzymuje funkcjonalność serwisu https://dronemap.pansa.pl/, na którym można sprawdzić strefy geograficzne tak jak na DroneTower oraz widoczne są również check-in’y robione przez pilotów dronów właśnie przez DroneTower.

Jest to o tyle dobre posunięcie, że można na stacjonarnym komputerze i większym monitorze sprawdzić sobie wszystkie interesujące nas strefy geograficzne planując jakąś operację – nie trzeba tego koniecznie robić na mały ekranie smarfona.

Ponadto https://dronemap.pansa.pl/ ma jeszcze jedną niezwykle istotną funkcję (przynajmniej dla mnie) a mianowicie możliwość pobrania w pliku KML wszystkich lub wybranych stref geograficznych i wczytania ich w Google Earth (ikona ze strzałką „Download” po lewej stronie ekranu – druga od dołu) – bardzo przydatne przy planowaniu operacji, które wymagają narysowania przestrzeni operacyjnej w KML/KMZ w kontekście stref przestrzeni powietrznej na etapie konstruowania wniosku o zezwolenie na loty poza scenariuszami standardowymi!

7. Airspace.pansa.pl – strefy lotnicze i AUP/UPP

Jakby narzędzi do sprawdzania stref powietrznych było mało – PANSA (PAŻP) udostępnia od wielu lat serwis https://airspace.pansa.pl/, który funkcjonował dużo wcześniej niż jakiekolwiek systemy teleinformatyczne dla dronów głównie dlatego, że i wtedy i teraz służy głównie pilotom statków powietrznych załogowych do sprawdzania stref lotniczych.

Z czasem jednak wprowadzono dodatkowe informacje dotyczące wybranych operacji BSP (rejony lotów bezzałogowych statków powietrznych VLOS i BVLOS zgłoszone w AIP). Pozostałe strefy są pokazywane w formie stref lotniczych (nie stricte geograficznych), a więc trzeba znać lotnicze nazewnictwo stref żeby skutecznie się posługiwać tym narzędziem.

Aktualnie serwis ten jest raczej używany przez starszych użytkowników dronów, którzy pamiętają jeszcze czasy przed DroneRadarem gdy Airspace.pansa.pl był jedynym oficjalnym źródłem informacji o strefach w formie mapy.

To, co jednak stanowi dla wielu pewną unikalną wartość to zakładka AUP/UUP BIEŻĄCY oraz NASTĘPNY AUP – na górze strony https://airspace.pansa.pl/. AUP to plan użytkowania stref elastycznych (Airspace Use Plan), UUP to zaktualizowany plan AUP (Updated airspace Use Plan) o bieżące informacje spływające do PAŻP, a NASTĘPNY AUP to plan użytkowania stref elastycznych na następny dzień. Prócz tego, że można z niego odczytać, które strefy w jakich godzinach i na jakich wysokościach będą użytkowane w ciągu całego dnia dzisiejszego (AUP) i kolejnego (NASTĘPNY AUP – wychodzi po południu dnia poprzedzającego), z tabeli CHARLIE można również odczytać – jaki podmiot będzie użytkował daną strefę i jakich konkretne „atrakcji” możemy spodziewać się w powietrzu (konkretnie jakie modele samolotów załogowych, balony, szybowce czy też skoki spadochronowe):

Gratis #1: mapa gęstości zaludnienia do QGIS

Jako gratis postanowiłem do listy dorzucić jeszcze dwa narzędzie udostępnione przez ULC dla znacznie węższego grona odbiorców – tych, którzy wnioskują o zezwolenia na operacje w kategorii szczególnej poza scenariuszami standardowymi.

Pierwszy gratis to mapa gęstości zaludnienia stworzona w oparciu o europejskie dane GHSL – Global Human Settlement Layer i udostępniona w formie nakładki do programu QGIS, w którym można również nałożyć własny obszar operacji w KMZ/KML z Google Earth i tym samym sprawdzić, w jakich (pod względem gęstości) klasterach o wymiarach 100x100m znajduje się nasz obszar.

Więcej nie trzeba dodawać – kto wie do czego jest to potrzebne, będzie wiedział jak tego użyć ;). Mapa jest do pobrania na stronie ULC: https://ulc.gov.pl/pl/drony/kategoria-szczegolna/mapa-gestosci-zaludnienia.

Gratis #2: narzędzie do obliczania przestrzeni operacyjnej

Na samym dole strony ULC poświęconej uzyskiwaniu zezwoleń znajdziemy do pobrania w formie arkusza kalkulacyjnego (XLSX) plik będący „kalkulatorem przestrzeni operacyjnej”.

Jest to zalecane przez ULC narzędzie do wyliczania przestrzeni operacji oraz naziemnego bufora ryzyka w zależności od parametrów BSP (wielkość, prędkość itp.) i planowaną wysokość lotu.

Wyliczone wartość można następnie wprost przepisać do wniosku o zezwolenie na operację w kategorii szczególnej.

Gratis #3: narzędzie od EASA: Critical Area Assessement Tool do obliczania obszaru krytycznego

Tym razem nie ULC ani nie PAŻP, a sama EASA (Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego) na swojej platformie cyfrowej EASA Innovative Air Mobility Hub uruchomiła publiczną wersję swojego narzędzia do określania „obszaru krytycznego” – Critical Area Assessement Tool.

Ocena obszaru krytycznego jest jednym z etapów procesu SORA oceny ryzyka na ziemi i może być to proces dość złożona ze względu na mnogość czynników, które wpływają na ocenę obszaru. Oczywiście operatorzy SBSP mogą korzystać z domyślnej wartości obszaru krytycznego zaproponowanej w metodologii SORA lub zdecydować się na określenie dokładniejszej wartości obszaru krytycznego, aby wykazać niższą klasę ryzyka naziemnego.

Podsumowanie

Aktualnie aktywne i przydatne narzędzia dla operatorów/pilotów dronów to:

• https://drony.gov.pl/ – obligatoryjne, do rejestracji i uzyskiwania uprawnień pilota, w przyszłości będzie poszerzony o kolejne moduły
• https://utm.pansa.pl/ – PansaUTM – do zgłaszania planów lotów BVLOS oraz VLOS w przestrzeniach CTR, obowiązkowe jest założenie tutaj konta, żeby móc korzystać z DroneTower, aczkolwiek sam PansaUTM może nie być potrzebny do większości lotów
• DroneTower – obligatoryjna aplikacja mobilna na iOS/Android służąca do zgłaszania każdego lotu dronem, logowanie danymi konta z PansaUTM – więcej tutaj
• DroneMap.pansa.pl – wersja przeglądarkowa map ze strefami, które użytkownik ma również w wersji mobilnej w DroneTower
• Airspace.pansa.pl – przede wszystkim przydatne bywają tabele AUP/UUP i NASTĘPNY AUP w górnym menu strony

Ponadto dla osób wnioskujących o zezwolenia z pewnością przyda się mapa gęstości zaludnienia jako projekt QGIS (GRATIS #1), kalkulator przestrzeni operacyjnej (GRATIS #2) oraz narzędzie do obliczania krytycznego obszaru naziemnego (GRATIS #3).

Znacie jakieś inne oficjalne lub nie narzędzia dla operatorów/pilotów dronów (niekoniecznie od PAŻP/ULC)? Dajcie znać!

---