Wczoraj, czyli 6 marca 2019 roku, w Instytucie Lotnictwa odbyła się konferencja naukowa pt. “Eksploatacja bezzałogowych systemów latających”. Zapraszam na relację i podsumowanie z konferencji.

Wszystkie prezentacje prelegentów wygłaszane podczas konferencji zostały udostępnione do ściągnięcia na stronie konferencji: https://ilot.edu.pl/uavconference2019/ lub bezpośrednio tutaj (plik ZIP).

Organizatorami kolejnego dużego spotkania przedstawicieli polskiej branży BSP byli: Ministerstwo Infrastruktury, Instytut Lotnictwa, Uczelnia Łazarskiego, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej oraz Stowarzyszenie Bezzałogowe Systemy Latające. Dla przypomnienia – równo miesiąc temu w tym samym miejscu tzn. w siedzibie Instytutu Lotnictwa w Warszawie odbyło się Seminarium ULC dla branży BSP dotyczące najnowszych zmian prawnych.

Zagadnienia, na których skupiono się podczas konferencji to:

• Rozwój systemu UTM w Polsce i na świecie
• Certyfikacja systemów BSL
• Tereny testowe dla systemów BSL w Polsce
• Szkolenia operatorów BSL w Polsce
• Prawa i obowiązki operatorów BSL

Chwilę po godzinie 9:10 odbyło się oficjalne powitanie gości, a następnie jako pierwszy prelegent głos zabrała Małgorzata Darowska – niedawno powołany Pełnomocnik Ministra Infrastruktury ds. BSP, której wykład otwierający dotyczył przede wszystkim CEDD (Centralny Europejski Demonstrator Dronowy), Białej Księgi BSP, działań regulacyjnych w UE oraz tematu U-Space. Trzy filary U-Space zidentyfikowane przez Małgorzatę Darowską to: 1. Legislacja (systemowa i sektorowa), 2. Infrastruktura i 3. Produkty/usługi z użyciem BSP. Pani Darowska przedstawiła również obecną szacowana wartość rynku BSP w Polsce.

Następnie koło godziny 9:45 rozpoczął się pierwszy panel tematyczny dotyczący prawa lotniczego i nowych regulacji prawnych dla lotów BVLOS, w tym lotów automatycznych a także przepisów unijnych. Panel otworzyła pani Anna Konert z Uczelni Łazarskiego przedstawiając wyniki ankiet z badania przeprowadzonego w ramach Projektu Badawczego BSP – Nowa Era w Prawie Lotniczym.

Następnie Paweł Szymański – Dyrektor Departamentu BSP w ULC, opowiedział o nowym „rozporządzeniu BVLOS”, które weszło w życie 31.01.2019r. Przedstawił również nowe statystyki ilości wydanych świadectw kwalifikacji: 10139, zarejestrowanych BSP w ewidencji ULC: 70 (wzrost o 33 maszyny w stosunku do sytuacji sprzed miesiąca).

Następnie głos zabrał Piotr Kasprzyk z Uczelni Łazarskiego, którego prelekcja skupiła się na rozporządzeniu unijnym.

Nowe prawo unijne dotyczące zasad lotów BSP zacznie obowiązywać w okolicach połowy przyszłego 2020 roku (być może wcześniej jeszcze w I kwartale 2020r.). Jest już po głosowaniu w unijnym parlamencie, teraz 2-3 miesiące zajmie tłumaczenie rozporządzenia na język polski. Następnie po 21 dniach od ogłoszenia polskiej wersji wejdzie w życie, a po roku zacznie w pełni obowiązywać.  Co do zasad certyfikacji BSP oraz uzyskiwania uprawnień dla operatorów dronów – tutaj przewidywany jest okres przejściowy – 2 lata.

Opis zasad lotu w kategoriach Open i Specific można przeczytać w dokumencie „Opinion 01/2018” dostępnym od dawna na stronie EASA (w języku angielskim): https://www.easa.europa.eu/document-library/opinions/opinion-012018.

Kolejny panel tematyczny dotyczył systemów UTM (UAS Traffic Management) i DTM (Drone Traffic Management) z perspektywy Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej. Głos zabrał przedstawiciel Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej – Maciej Włodarczyk, p. o. Kierownika Zespołu ds. Operacji BSP. Opowiedział o tym jak loty BSP będą koordynowanie przy pomocy systemu teleinformatycznego UTM, który jest już na zaawansowanym etapie tworzenia.

Następnie krótki, ale treściwy wykład pt. „Funkcjonalności DTM – U-space services” dał Bartosz Brzozowski z firmy Hawk-e odpowiedzialnej za tworzenie systemu UTM, który będzie przez akredytowany przez PAŻP. Opisał on kolejne kroki wdrażania funkcjonalności tworzonego UTM i sposoby jego integracji z innymi systemami informatycznymi oraz samymi dronami, które mają być użytkowane w U-Space.

Po przerwie kawowej spędzonej na intensywnych rozmowach w kuluarach odbył się panel dyskusyjny dotyczący certyfikacji bezzałogowców (12:05 – 13:30).

Wprowadzenie do panelu zrobił Paweł Szymański w formie krótkiej prelekcji dotyczącej certyfikacji: 1) BSP powyżej 25kg zgodnie z polskim prawem; 2) zgodnie z nowymi przepisami UE (certyfikat CE na rynek europejski); 3) zgodnie ze standardami wojskowymi; 4) dopuszczającej BSP do użycia w U-Space (będą konkretne wytyczne). Następnie już w same dyskusji udział wzięli: Paweł Szymański (Dyrektor Departamentu BSP, ULC), Marcin Szender (MSP), Janusz Michalcewicz (Eurotech Sp. z o.o.), Tomasz Gugała (PGZ), Mariusz Feltynowski (CNBOP PIB), Mariusz Krawczyk (Instytut Lotnictwa), Janusz Samuła (Urząd Dozoru Technicznego).

Z dyskusji nasuwa się wniosek, że obecna certyfikacja jest bardzo trudnym tematem zarówno jeśli chodzi o BSP wojskowe jak i cywilne. Mają zostać wprowadzone normy europejskie w sektorze cywilnym. Jeśli chodzi o BSP wojskowe to organem certyfikującym zostanie ITWL (Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych). Padł pomysł stworzenia osobnego (od załogowców) rejestru wojskowych bezzałogowych statków powietrznych, a także konieczność certyfikacji całego systemu BSL – nie samego drona, lecz również stacji naziemnej, wozu transmisyjnego, wyrzutnik jeśli jest konieczna do startu itd.

Interesujący okazał się także kolejny panel konferencji zatytułowany „Testy technologii BSL”, w którym przedstawiciele firm (JSW Innowacje, Robot Aviation) i organizacji (Politechnika Warszawska, Instytut Lotnictwa) opisali swoje doświadczenia i przedstawili pomysły na dalsze testowanie technologii związanych z bezzałogowcami w kontekście demonstratorów dronowych i przyszłych zastosowań BSP w U-Space.

Pan Krzysztof Kaźmierczak przedstawił szczegółowo cel i założenia programu NOTTA jako Narodowego Obszaru Testowego Technologii Automatycznych – otwartego na współpracę z różnymi podmiotami. Według zapewnień, NOTTA jest już gotowy do testowania i czeka na pierwsze podmioty zewnętrzne, które zdecydują się na sprawdzenie swojej technologii na terenach przygotowanych przez JSW (Jastrzębską Spółkę Węglową). Padło też kilka słów na temat spółki „córki” JSW – Hawk-e, która zajmuje się przygotowaniem systemu UTM oraz świadczeniem usług z udziałem technologii BSL.

Następnie Robert Głębocki z Politechniki Warszawskiej przedstawił możliwości wykorzystania nowo zakupionego przez politechnikę trawiastego utwardzonego lotniska w Przasnyszu – oczywiście do celów testowych dla technologii bezzałogowych. Tomasz Pogorzelski z Instytutu Lotnictwa pokazał na czym polegały testy działania systemu UTM opracowanego przez NASA, które odbywały się w Nevadzie przy współpracy Instytutu z NIAS (Nevada Institute for Autonomous Systems). Testy odbywały się z wykorzystaniem polskiego BSP ILX-32 MOSUPS opracowanego przez Instytut Lotnictwa i są aktualnie w czwartej fazie: TCL4, w której polska reprezentacja również będzie brała udział w maju i czerwcu tego roku – tym razem nad terenem zurbanizowanym.

Ostatnia prelekcja w tym panelu to przedstawienie norweskiej firmy Robot Aviation, która swój oddział ma również w Polsce. Paweł Różański z Robot Aviation powiedział kilka słów o dronowym prawie lotniczym obowiązującym w Norwegii oraz o tym w jakich warunkach i jakimi bezzałogowcami prowadzone są testy w głównej norweskiej siedzibie firmy.

Ostatnim panelem na zakończenie konferencji był panel pt. „Wsparcie rozwoju kadr”. O zapewnieniu odpowiednio wysokiego poziomu kształcenia operatorów opowiedział Piotr Kleczyński reprezentujący Stowarzyszenie BSL będące współorganizatorem konferencji. Piotr Jaśkowski ze Stowarzyszenia Młodych Inżynierów Lotniczych opowiedział o organizowanych przez stowarzyszenie Międzyuczelnianych Inżynierskich Warsztatach Lotniczych.

Z kolei Sławek Kosieliński z Fundacji Instytut Mikromakro podsumował swoje pięcioletnie działania na rzecz Droniady – jedynego takiego w Polsce konkursu dronowego dla naukowych zespołów akademickich i nie tylko oraz przedstawił założenia, sponsorów i pulę nagród, która jest do podziału w ramach nadchodzącej w czerwcu tego roku 6. edycji Droniady. Łącznie jest to aż 60.000zł! W dodatku Partnerem Głównym Droniady 2019 została Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, która wchodzi w skład CEDD i jest także fundatorem głównych trzech nagród finansowych. Patronat honorowy nad Droniadą 2019 objął sam Prezes ULC – Piotr Samson.

Podsumowanie

Konferencja zakończyła się chwilę po 16:00. Wszystkie panele i prelekcje odbyły się zgodnie z planem choć – z racji bardzo napiętego planu – nie było za bardzo czasu na dyskusje między panelistami ani na pytania z publiczności (może z wyjątkiem panelu dotyczącego certyfikacji BSL, bo ten trwał aż 1,5h).

Największe emocje wzbudzał temat nowego prawa unijnego, które czeka nas nieuchronnie. Powstaje wiele pytań np. co stanie się z polskimi uprawnieniami UAVO, których zostało wydanych już ponad 10,000, a których nie uwzględnia rozporządzenie unijne (choć przepisy przejściowe co do certyfikacji operatorów przewidziane są przez 2 lata). Drugi temat, który wzbudzał kontrowersje to certyfikacja BSL i brak wprost określonych zasad: kto, co, w jaki sposób i z jakimi kryteriami będzie prowadził certyfikację całych systemów bezzałogowych (tego co na ziemi i w powietrzu) zarówno w sektorze cywilnym jak i wojskowym.

Podsumowując konferencję można uznać za bardzo udaną i dobrze by było – biorąc pod uwagę dynamikę zmian i fakt, że lata 2019-2020 będą przełomowe dla tej branży – by takie spotkania przedstawicieli władz oraz instytucji z przedsiębiorcami były organizowane zdecydowanie częściej niż do tej pory.