Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wykonywania operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego (projekt z 25.01.2023 r.) to kolejny akt prawny, który ma wejść w życie wraz z nowelizacją ustawy Prawo Lotnicze. Dziś omówię główne założenia rozporządzenia na podstawie tego projektu.

Dla przypomnienia – w przygotowaniu do wprowadzenia w życie jest:

• nowelizacja ustawy Prawo Lotnicze – omówiony projekt z 14.03.2023 r.;
• niniejsze rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wykonywania operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego (projekt z 25.01.2023 r.);
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych (projekt z 25.01.2023 r.);
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wzorów certyfikatów potwierdzających kompetencje pilotów bezzałogowych statków powietrznych (projekt z 25.01.2023 r.);

Warunki operacyjne wykonywania operacji w kategorii otwartej, szczególnej oraz dla innych lotów

Rozporządzenie ustanawia warunki operacyjne dla różnego rodzaju operacji przy użyciu SBSP:

• kategoria otwarta (Załącznik nr 1 do rozporządzenia);
• kategoria szczególna (Załącznik nr 2);
• kategoria szczególna – kluby i stowarzyszenia modelarskie (Załącznik nr 3);
• operacje VLOS – Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Żandarmerii Wojskowej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Ochrony Państwa, Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej, Służby Więziennej, Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, operatorów infrastruktury krytycznej lub Inspekcji Ochrony Środowiska (Załącznik nr 4)
• operacje BVLOS – Policji, Żandarmerii Wojskowej, Służby Celno-Skarbowej, Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz służb specjalnych, o których mowa w art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Załącznik nr 5).

Załącznik nr 1 – kategoria otwarta

Operacje w kategorii otwartej wykonuje się:

• zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2019/947 (część A);
• uwzględniają warunki meteorologiczne;
• na warunkach określonych dla stref DRA -R, -P, -T, -U i z uwzględnieniem informacji podanych w DRA-I;

Operacji nie wykonuje się nad osobami postronnymi i zgromadzeniami osób na wolnym powietrzu, niebędącymi w dyspozycji lub pod kontrolą pilota, z wyłączeniem operacji podkategorii A1.

Załącznik nr 2 – kategoria szczególna

Operacje w kategorii szczególnej wykonuje się na warunkach określonych w części B lub C załącznika do rozporządzenia nr 2019/947/UE

• zgodnie z STS (Dodatek 1 do załącznika do 2019/947);
• zgodnie z NSTS
• po uzyskaniu zezwolenia na operację (PDRA/SORA);
• po uzyskaniu LUC (certyfikat operatora lekkiego UAS);

Ponadto operacje VLOS, FPV oraz BVLOS (w trybie pilotowanym, automatycznym, autonomicznym, grupowym lub rojem bezzałogowych statków powietrznych, przez operatora który uzyskał zezwolenie) wykonuje się:

• zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2019/947 (część B lub C);
• uwzględniają warunki meteorologiczne;
• na warunkach określonych dla stref DRA -R, -P, -T, -U i z uwzględnieniem informacji podanych w DRA-I;

W szczególności – operacje VLOS wykonuje się z zachowaniem następujących warunków:

• pilot lub przynajmniej jeden obserwator utrzymuje kontakt wzrokowy nieuzbrojonym okiem z BSP w celu określenia jego położenia względem pilota i w przestrzeni powietrznej oraz zapewnienia bezpiecznej odległości od innych statków powietrznych, przeszkód, osób lub zwierząt;
• dopuszcza się utratę kontaktu wzrokowego przez pilota (w lotach VLOS bez obserwatora) w momencie dokonywania przez pilota kontroli parametrów lotu przekazywanych przez urządzenia będące wyposażeniem naziemnym lub posługiwanie się aplikacją wspierającą wykonywanie operacji;
• zachowując w każdej fazie operacji bezpieczną odległość od innych statków powietrznych, przeszkód, pojazdów, osób lub zwierząt, z uwzględnieniem niezbędnych działań na wypadek awarii lub utraty kontroli nad bezzałogowym statkiem powietrznym.

W szczególności – operacje FPV wykonuje się z zachowaniem następujących warunków:

• do wysokości nie większej niż 50 m od najbliższego punktu powierzchni ziemi;
• w odległości poziomej nie większej niż 500 m od pilota;
• BSP o masie startowej < 4 kg;
• z uwzględnieniem warunków w STS lub NSTS;

W szczególności – operacje BVLOS wykonuje się z zachowaniem następujących warunków:

• po poinformowaniu PAŻP przynajmniej 3 dni robocze przed planowanym dniem wykonania operacji albo z wyprzedzeniem określonym w warunkach wykonania operacji w strefach DRA-U;
• z uwzględnieniem uwag przekazanych przez PAŻP dla trasy i obszaru operacji;
• z prędkością < 150 km/h;
• po opublikowaniu przez PAŻP informacji o operacji;

Rozdział 3 – Warunki eksploatacji SBSP

Wszystkie operacje w tej kategorii wymagają:

• oznaczenia BSP numerem operatora;
• co najmniej jednego migającego zielonego światła na BSP do lotów nocnych;
• kamizelki ostrzegawczej lub innej odzieży identyfikującej pilota, tak aby osoby niezaangażowane w operację widziały, że wykonuje on w danym momencie czynności lotnicze, lub – jeżeli operator nie znajduje się na otwartej przestrzeni – oznaczenie w  sposób widoczny miejsca jego przebywania.

Powyższych punktów nie stosuje się w przypadku wykonywania operacji przez podmioty wykonujące operacje z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego w związku z zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego, bezpieczeństwa i obronności państwa, ochroną granicy państwowej lub ochroną bezpieczeństwa wewnętrznego.

Rozdział 4 – Wymagania dotyczące SBSP używanego do BVLOS

Do lotów BVLOS w ramach kategorii szczególnej SBSP powinien być wyposażony w urządzenia/systemy zapewniające:

• lokalizację podstawową (zapewniającą wgląd w położenie bieżące, prędkość, wysokość i kierunek lotu);
• lokalizację awaryjną (zapewnia wgląd w położenie w przypadku utraty łączności);
• automatyczne procedury (zakończenie lotu/lądowanie awaryjne albo kontynuacja po zadanej trasie albo dolot do miejsca zaprogramowanego);
• rejestrowanie parametrów lotu.

Obowiązkowa jest również kamera pozwalająca na obserwację otoczenia BSP.

Załącznik nr 3 – Kategoria szczególna dla klubów i stowarzyszeń modelarskich

Operacje w kat. szczególnej wykonywane przez kluby lub stowarzyszenia modelarstwa lotniczego wykonuje się wykonuje się po uzyskaniu zezwolenia, o którym mowa w art. 16 rozporządzenia nr 2019/947/UE, oraz z zachowaniem następujących warunków:

• na warunkach wskazanych w art. 16 rozporządzenia 2019/947;
• masa modelu < 150 kg;
• pilot lub przynajmniej jeden obserwator utrzymuje kontakt wzrokowy nieuzbrojonym okiem z modelem;
• w operacjach VLOS bez obserwatora dopuszcza się utratę kontaktu wzrokowego w momencie dokonywania przez pilota kontroli parametrów lotu;
• w operacjach FPV: wysokość < 50 m nad powierzchnią ziemi, odległość pozioma < 500m od pilota, model < 4 kg masy;
• z zachowaniem bezpiecznej odległości od innych statków powietrznych, przeszkód, budynków, pojazdów, osób lub zwierząt,  na wypadek awarii lub utraty kontroli nad modelem latającym;
• zachowując odległość poziomą nie mniejszą niż 30 m od osób postronnych;
• zachowując w każdej fazie operacji odległość poziomą od terenów mieszkaniowych, użytkowych, przemysłowych lub rekreacyjnych nie mniejszą niż:
  • 50 m – w przypadku modeli latających o masie startowej większej niż 0,9 kg,
  • 100 m – w przypadku modeli latających o masie startowej większej niż 4 kg,
  • 300 m – w przypadku modeli latających o napędzie odrzutowym lub o masie startowej większej niż 25 kg
• z uwzględnieniem warunków meteo;
• zgodnie z warunkami dla stref DRA-R, -P i uwzględnieniem informacji dla DRA-I;
• zgodnie z regulaminem organizacyjnym obowiązującym w danym klubie lub stowarzyszeniu modelarstwa lotniczego.

W przypadku lotów w ramach zawodów sportowych, odległości, o których mowa powyżej, mogą zostać zmienione przez organizatora zawodów, jeżeli teren, nad którym się one odbywają, został odpowiednio zabezpieczony.

Załącznik 4 – loty VLOS z użyciem BSP Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

Załącznik 4 reguluje loty VLOS służb: Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Żandarmerii Wojskowej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Ochrony Państwa, Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej, Służby Więziennej, Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, operatorów infrastruktury krytycznej lub Inspekcji Ochrony Środowiska, do których nie stosuje się art. 156a ust. 1 ustawy.

Takie loty wykonuje się na następujących warunkach:

• loty wykonuje się w zasięgu widoczności wzrokowej VLOS pilota lub przynajmniej jednego obserwatora;
• w operacjach wykonywanych bez obserwatora dopuszcza się utratę kontaktu wzrokowego z BSP;
• w operacjach wykonywanych z obserwatorem dopuszcza się, aby obserwator nie znajdował się bezpośrednio przy pilocie, jeżeli zapewniona jest dwukierunkowa łączność pomiędzy pilotem i obserwatorem oraz ustalono sposób komunikacji;
• ograniczając czas przelotu nad zabudowaniami, osobami postronnymi oraz zgromadzeniami osób do niezbędnego minimum;
• zachowując w każdej fazie operacji możliwie bezpieczną odległość od innych statków powietrznych, przeszkód, pojazdów, zwierząt lub osób, które nie uczestniczą w operacji;
• jeden pilot obsługuje w locie tylko jeden bezzałogowy statek powietrzny;
• uwzględniając warunki meteo;
• uwzględniając instrukcję operacyjną;
• z uwzględnieniem opracowanego planu działania na wypadek sytuacji awaryjnych w tym jako minimum: planu ERP (ograniczenie eskalacji skutków sytuacji), warunki powiadamiania właściwych organów i organizacji, kryteria identyfikacji sytuacji awaryjnej, określenie obowiązków pilota i innych członków załogi;

W przypadku wykonywania zadań ustawowych służby mogą wykonywać operacje bez zgody:

• zarządzającego danym obiektem – w przypadku wykonywania lotów w obiektach budowlanych;
• zarządzającego danym terenem, obiektem, obszarem lub urządzeniem – w przypadku wykonywania lotów nad:
  • terenami zamkniętymi, o których mowa w art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2021 r. poz. 1990 oraz z 2022 r. poz. 1846 i 2185);
  • obiektami jądrowymi, o których mowa w art. 3 pkt 17 ustawy z dnia 29 listopada – Prawo atomowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1941 oraz z 2022 r. poz. 974);
  • obszarami, obiektami i urządzeniami, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2021 r. poz. 1995);
  • jednostkami wojskowymi i poligonami;
• podmiotu uprawnionego, na wniosek którego została wyznaczona strefa geograficzna – w przypadku wykonywania lotów w strefie geograficznej wyznaczonej na wniosek tego podmiotu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 4, 7, 8, 10 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych;

Służby muszą uzyskać zgodę (od właściwego podmiotu uprawnionego) w przypadku wykonywania lotów w strefie geograficznej wyznaczonej na wniosek podmiotu uprawnionego wymienionego w §4 ust. 1 pkt 1–3, 5, 6, 9 i § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych.

Załącznik nr 5 – Operacje BVLOS służb specjalnych

Załącznik nr 5 określa warunki dla operacji BVLOS Policji, Żandarmerii Wojskowej, Służby Celno-Skarbowej, Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz służb specjalnych, o których mowa w art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu – do których nie stosuje się art. 156a ust. 1 ustawy.

Operacje wykonuje się z zachowaniem następujących warunków:

• na podstawie porozumienia, o którym mowa w art. 156g ust. 3 ustawy;
• ograniczając czas przelotu nad zabudowaniami, osobami postronnymi oraz zgromadzeniami osób do niezbędnego minimum;
• zachowując możliwie bezpieczną odległość od innych statków powietrznych, przeszkód, pojazdów, zwierząt lub osób, które nie uczestniczą w wykonywaniu operacji lub nie są świadome poleceń wydawanych przez pilota lub operatora;
• pilot może być wspierany przez obserwatora przestrzeni powietrznej;
• pilot obsługuje w locie tylko jeden bezzałogowy statek powietrzny, o ile pilot ten nie jest wspomagany systemami automatyzującymi przebieg lotu bezzałogowego statku powietrznego;
• uwzględniając warunki meteorologiczne;
• uwzględniając instrukcję operacyjną operatora;
• z uwzględnieniem opracowanego planu działania na wypadek sytuacji awaryjnych w tym jako minimum: planu ERP (ograniczenie eskalacji skutków sytuacji), warunki powiadamiania właściwych organów i organizacji, kryteria identyfikacji sytuacji awaryjnej, określenie obowiązków pilota i innych członków załogi;

Operacje te mogą być wykonywane bez zgody:

• zarządzającego danym obiektem – w przypadku wykonywania lotów w obiektach budowlanych;
• zarządzającego danym terenem, obiektem, obszarem lub urządzeniem – w przypadku wykonywania lotów nad:
  • terenami zamkniętymi, o których mowa w art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2021 r. poz. 1990 oraz z 2022 r. poz. 1846 i 2185);
  • obiektami jądrowymi, o których mowa w art. 3 pkt 17 ustawy z dnia 29 listopada – Prawo atomowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1941 oraz z 2022 r. poz. 974);
  • obszarami, obiektami i urządzeniami, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2021 r. poz. 1995);
  • jednostkami wojskowymi i poligonami;
• podmiotu uprawnionego, na wniosek którego została wyznaczona strefa geograficzna – w przypadku wykonywania lotów w strefie geograficznej wyznaczonej na wniosek tego podmiotu wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 4, 7, 8, 10 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych;

Służby muszą uzyskać zgodę (od właściwego podmiotu uprawnionego) w przypadku wykonywania lotów w strefie geograficznej wyznaczonej na wniosek podmiotu uprawnionego wymienionego w §4 ust. 1 pkt 1–3, 5, 6, 9 i § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych.

Warunki eksploatacji systemu BSP

• BSP wyposażony w dodatkowy, zasilany niezależnie system, umożliwiający pilotowi zdalne ustalenie jego lokalizacji;
• możliwość monitorowania przez pilota parametrów bezzałogowego statku powietrznego, w szczególności: tor lotu, prędkość, wysokość, stopień zużycia źródła zasilania, jakość i moc sygnału sterowania i kontroli;

---