W projekcie drugiej specustawy antykryzysowej nazywanej „Tarczą 2.0.” prócz opisanych przez nas wcześniej zasad automatycznego przedłużenia uprawnień UAVO w czasie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii znalazł się dość kontrowersyjny Artykuł 15zzzzl, który zawiera zapisy o konieczności informowania PAŻP o każdym locie drona oraz o możliwości przejęcia praw do systemu teleinformatycznego służącego do koordynacji i zarządzania lotami bezzałogowców w Polsce.

Pozwolę sobie zacytować cały artykuł, który znalazł się w projekcie ustawy Tarcza 2.0, a następnie odniosę się do niego niżej:

Art. 15zzzzl.
1. W okresie obowiązywania ustawy operacje bezzałogowych statków powietrznych mogą być realizowane po poinformowaniu Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej o zamiarze wykonania lotu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, określonego przez Agencję oraz zgodnie z warunkami wykonywania lotów określonymi w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tychże statków (tj. Dz.U. poz. 1497)..
2. Udziela się dotacji z budżetu państwa na finansowanie realizacji zadań wskazanych w ust. 1, przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej.
3. Dotacji, o której mowa w ust. 2, udziela na wniosek Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej minister właściwy do spraw transportu.
4. Minister właściwy do spraw transportu, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi w drodze rozporządzenia sposób i tryb przekazywania i rozliczania dotacji, o której mowa w ust. 2, i dokumentowania kosztów objętych finansowaniem z tej dotacji, oraz wzór wniosku, o którym mowa w ust. 3, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia przejrzystości gospodarowania środkami budżetu państwa.
5. Na potrzeby realizacji zadań wskazanych w ust. 1 Polska Agencja Żeglugi Powietrznej może przejąć wszystkie przysługujące właścicielowi prawa autorskie i majątkowe do systemów teleinformatycznych służących do koordynacji i zarządzania lotami bezzałogowych statków powietrznych w polskiej przestrzeni powietrznej, które przeszły proces weryfikacji, i są dopuszczone przez odpowiednie organy nadzoru lotniczego do ich wykorzystania w pracy operacyjnej wraz z prawami do dokumentacji systemu. Przejęcie następuje na wszystkich polach eksploatacji wskazanych w ustawie z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1231), w tym wskazanych w art. 74 ustawy z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a w zakresie praw do dokumentacji na polach eksploatacji wskazanych w art. 50 tej ustawy. Przejęcie następuje z chwilą złożenia oświadczenia woli właścicielowi praw o ich przejęciu na podstawie niniejszego artykułu. Przejęcie następuje za wynagrodzeniem odpowiadającym wartości księgowej aktywa na dzień złożenia oświadczenia woli, o którym mowa w poprzednim zdaniu. O złożeniu oświadczenia Polska Agencja Żeglugi Powietrznej zawiadamia ministra właściwego do spraw transportu oraz ministra właściwego do spraw aktywów państwowych.

Z oczywistych względów największe kontrowersje wzbudza pierwszy i ostatni ustęp artykułu.

Obowiązek zgłaszania lotów dronów do PAŻP

Ustęp pierwszy nakłada na operatorów dronów obowiązek informacyjny w sytuacji, gdy operator ma zamiar wykonywać loty dronem w okresie obowiązywania ustawy (wstępnie będzie to 180 dni od momentu jej wejścia w życie). W praktyce to oznacza zgłaszanie lotu dronem do PAŻP „za pośrednictwem systemu teleinformatycznego”.

Po pierwsze zapis nie zawiera żadnych szczegółów co oznacza, że nie ma znaczenia jaki jest charakter lotu – czy rekreacyjny/sportowy czy jakikolwiek inny (np. komercyjny). Zgodnie z tym prostym zapisem każdy lot powinien być zgłoszony.

Zgłoszenia „za pośrednictwem systemu telefinformatycznego” sugerują aplikację DroneRadar i tak też zapewne będzie, ale oczywiście nie wszędzie wystarczy zwykły check-in. Aktualnie w sześciu CTR’ach (przy lotniskach kontrolowanych) koordynacja lotów odbywa się również przez PansaUTM, w pozostałych – przez kontakt e-mailowy (poprzez wysłanie skanu formularza o warunki do lotów) – obydwie opcje wpisują się w korzystanie „z systemu telefinformatycznego” i zapewne zostaną zachowane. Ostatecznie zalecam zaczekać na oficjalny komunikat na stronie Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej czyli https://www.pansa.pl/ – tam na pewno pojawi się wkrótce taka informacja.

Należy pamiętać, że na chwilę obecną ustawa musi przejść jeszcze przez senat i zostać podpisana przez Prezydenta RP, więc póki co nie obowiązuje.

Możliwość przejęcia przez PAŻP praw autorskich i majątkowych do systemów telefinformatycznych

Ostatni ustęp cytowanego artykułu oznacza możliwość przejęcia przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej systemu do koordynacji i zarządzania lotami. Aktualnie systemem tym jest wspomniany wyżej PansaUTM oraz aplikacja DroneRadar, która jest z nim zintegrowana. Za przejęcie systemu jego twórcy – spółce Hawk-e – przysługuje wynagrodzenie „odpowiadające wartości księgowej aktywa na dzień złożenia oświadczenia woli o chęci przejęcia”. 

Cel tego zapisu jest szczytny – PAŻP mógłby wykorzystać system do koordynacji lotów wykonywanych w celu walki z koronawirusem. Sam sposób przejęcia wzbudza jednak kontrowersje, bo „przejęcie następuje na wszystkich polach eksploatacji wskazanych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych” a to oznaczałoby możliwość jego dalszej sprzedaży, rozpowszechniania czy zwielokrotniania. Nikt chyba do końca nie wie co oznacza „wartość księgowa aktywa”- czyli za ile PAŻP faktycznie mógłby przejąć („odkupić”) system.

Osobiście nie dopatrywałbym się jakiejkolwiek chęci „siłowego” przejęcia przez PAŻP systemu, który spółka Hawk-e specjalnie stworzyła na zamówienie agencji, od dawna go rozwija i stale współpracuje z agencją w celu jego usprawnienia. Pozyskanie systemu metodą przejęcia opisaną w artykule mogłoby się „odbić czkawką”. Potrzebny jest również stały support na polu technologicznym oraz wiedza osób, które po stronie Hawk-e i DroneRadar tworzyły to oprogramowanie od samego początku i przez kilka ostatnich lat. Bez tego system stałby się szybko bezużyteczny.