Sekcja UAS.OPEN.050 z CZĘŚCI A do Załącznika do Rozporządzenia 2019/947 określa obowiązki operatora systemu BSP wykonującego operacje w kategorii otwartej (OPEN). Jakie wymagania formalne stawia prawo przed operatorem?

Zacznijmy od tego, że zgodnie z prawem unijnym i systemem rejestracji ULC każdy pilot jest również operatorem – osobą fizyczną. Operator może zarejestrować się jako osoba prawna i wtedy z oczywistych względów (osoba prawna nie może być pilotem) nie ma dostępu do profili pilota.

Każdy operator może wykonywać na ten moment operacje w kategorii otwartej lub szczególnej. Ta druga wymaga złożenia dodatkowo oświadczeń do urzędu o spełnieniu wymagań do lotów w kategorii szczególnej wg scenariuszy standardowych – krajowych NSTS lub europejskich STS. Alternatywą są zezwolenia na poszczególne operacje, ale większość lotów w kategorii szczególnej odbywa się na „oświadczeniach do scenariuszy”.

Operator – czyli podmiot eksploatujący system BSP – jest zobowiązany prawne do spełniania wymagań określonych w załączniku do Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/947. Dla lotów w kategorii otwartej wymagania te określono w sekcji UAS.OPEN.050 z CZĘŚCI A Załącznika do wspomnianego rozporządzenia.

UAS.OPEN.050 – Obowiązki operatora systemu bezzałogowego statku powietrznego

Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego dopełnia wszystkich poniższych obowiązków:

1. opracowuje procedury operacyjne dostosowane do rodzaju operacji oraz związanego z nią ryzyka;
2. zapewnia, aby w ramach wszystkich operacji efektywnie wykorzystywano widmo radiowe oraz wspierano efektywne wykorzystanie widma radiowego w celu uniknięcia szkodliwych zakłóceń;
3. wyznacza pilota bezzałogowego statku powietrznego dla każdego lotu;
4. zapewnia, aby piloci bezzałogowych statków powietrznych oraz wszyscy pozostali członkowie personelu wykonujący zadania wspierające daną operację znali instrukcję producenta dostarczoną przez producenta systemu bezzałogowego statku powietrznego oraz:
   • a) mieli odpowiednie kompetencje – w podkategorii, w ramach której mają być wykonywane planowane operacje z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego zgodnie z sekcjami UAS.OPEN.020, UAS.OPEN.030 lub UAS.OPEN.040 – do wykonywania swoich zadań lub w przypadku członków personelu innych niż pilot bezzałogowego statku powietrznego – skończyli szkolenie w miejscu pracy opracowane przez operatora;
   • b) byli w pełni zaznajomieni z procedurami operatora systemu bezzałogowego statku powietrznego;
   • c) uzyskali informacje istotne z punktu widzenia planowanej operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego dotyczące wszelkich stref geograficznych opublikowanych przez państwo członkowskie, w którym operacja ma mieć miejsce, zgodnie z art. 15;
5. w stosownych przypadkach aktualizuje informacje zawarte w systemie świadomości przestrzennej stosownie do planowanej lokalizacji operacji;
6. w przypadku operacji z użyciem bezzałogowego statku powietrznego należącego do jednej z klas określonych w częściach 1–5 w załączniku do rozporządzenia delegowanego (UE) 2019/945 zapewnia, aby:
   • a) do systemu bezzałogowego statku powietrznego dołączono odpowiednią deklarację zgodności UE, zawierającą odniesienie do odpowiedniej klasy; oraz
   • b) na bezzałogowym statku powietrznym umieszczono znak identyfikacyjny odnośnej klasy;
7. zapewnia, w przypadku operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego w podkategorii A2 lub A3, aby wszystkie zaangażowane osoby obecne na obszarze operacji poinformowano o ryzyku oraz by wyraziły one wyraźną zgodę na udział w danej operacji.

W zasadzie jedynym wymogiem, który wymaga opracowana w formie dokumentów (elektronicznych lub papierowych) są procedury operacyjne. Wynika to po części z faktu, iż ptk. 4) b) zakłada, że każdy pilot działający na rzecz operatora jest zaznajomiony z opracowanymi procedurami. Oczywiście jeśli operator jest jednocześnie pilotem i sam wykonuje swoje operacje to zawsze może powiedzieć, że opracował procedury i się z nimi zaznajomił (ma je w głowie). W innych sytuacjach warto pomyśleć o opracowaniu procedur w formie namacalnej jako coś, co można okazać Urzędowi Lotnictwa Cywilnego w razie kontroli oraz dokument, który można w formie tekstu przekazać do zapoznania się innymi pilotom, którzy na konto operatora wykonują operacje. Wtedy pisemne potwierdzenie zapoznania się z procedurami podpisane przez pilotów jest swego rodzaju „bezpiecznikiem” dla operatora w sytuacji gdy dojdzie do jakiegoś wypadku i niestety trzeba będzie wskazać winnego jeśli procedury nie zostały dopilnowane (pilot nie będzie mógł powiedzieć, że operator nie zapoznał go ze swoimi procedurami).

Podobnie można potraktować punkt 4) c), w którym to operator powinien dopilnować, że załoga „uzyskała informacje istotne z punktu widzenia planowanej operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego dotyczące wszelkich stref geograficznych opublikowanych przez państwo członkowskie, w którym operacja ma mieć miejsce”. Podczas przygotowania do operacji – operator powinien w jakiejś formie przekazać istotne informacje pilotowi o strefach. Może to zrobić np. za pomocą poczty e-mail żeby mieć „ślad” po tym, iż informacje takie zostały przekazane.

Pozostałe wymogi służą dopilnowaniu, by operator zadbał odpowiednio o przygotowanie operacji (wyznaczenie pilota o odpowiednich kompetencjach, poinformowanie załogi-osób zaangażowanych obecnych na obszarze operacji o ryzyku oraz wyrażenie przez nich wyraźnej zgodę na udział w danej operacji – tu też może zastosować pozyskanie zgody na piśmie lub w inny sposób „utrwalić” udzielenie takiej zgody dla własnego bezpieczeństwa) oraz samego drona do operacji tj. aktualizuje informacje zawarte w systemie świadomości przestrzennej (geofence/geocage/NoFlyZone) oraz posiada deklarację zgodności UE dla klasy C0-C4 a sam dron jest oznaczony klasą C0-C4.

Więcej informacji dla operatorów i pilotów wykonujących operacje w kategorii otwartej można przeczytać tutaj.